563. Doğum Gününde Leonardo da Vinci
563. Doğum Gününde Multidahi "Leonardo di ser piero da Vinci"
Sizi bu upuzun bilim, sanat ve tarihi macera ile yalnız bırakıyorum. Hepinize iyi okumalar, iyi eğlenceler!
1-) Leonardo da Vinci nasıl gelmiş geçmiş en büyük dehaların arasına girmiştir?
da Vinci; Çok yönlülüğüyle, bilime ve sanata yaptığı çalışmalarla inanılmaz dehasını gözler önüne sermiştir. Leonardo da Vinci'nin çalışma yaptığı alanlar Mimarlık, mühendislik, mucitlik, matematik, anatomistlik, heykeltraşcılık, botanistlik, jeologluk, kartograflık, yazarlık ve en çok önem verdiği ressamlıktır.
2-) En önemli eseri olarak kabul edilen meşhur Mona Lisa
Mona Lisa (La Gioconda veya La Joconde olarak da bilinir) İtalya, Floransa'daki Rönesans sırasında Leonardo da Vinci tarafından kavak bir pano üzerine resmedilmiş 16. yüzyıl yağlıboya portresidir. Resim halen Paris'teki Louvre Müzesi'nde Francesco del Giocondo'nun karısı, Lisa Gherardini Portresi başlığı altında sergilenmektedir. Tabloda oturmuş bir bayan resmedilmiştir, bayanın yüzünün kime ait olduğu hala gizemini korumaktadır. Yüz ifadesindeki belirsizlik, kompozisyonundaki anıtsallık, atmosferdeki ilginçlikler, tablo hakkındaki çalışmaları devam ettirmektedir. Bu tablo, geniş ölçüde tanındı; karikatürleri yapıldı, araştırıldı ve Louvre Müzesi'nin en önemli eserlerinden olarak düşünüldü.
Bilimsel bilgisini geçip kendi görüşüme gelirsek Mona Lisa'nın o kadar çok anlamı ve gizemi var ki. Leonardo da Vinci İtalya'da annesini tanımadan 'piç' olarak dünyaya gelmiştir. Babası Leonardo doğduğu yıl başka bir kişi ile evlenmişti. Ne kadar bebekliğinde annesi baksa da annesi başka birisiyle evlenip komşu kasabaya yerleştiğinde Leonardo büyükbabasının evinde yaşamaya başlamıştır. Ara sıra babası uğrar, ara sıra Leonardo Floransa'ya babasının yanına uğrasada Leonardo'nun aile ilişkileri yok denecek kadar azdı.
Konumuza dönersek; Mona Lisa tablosunun oluşturduğu büyük ihtimallerden birisi olarak Leonardo neredeyse çok az gördüğü, çok az hatırladığı annesini resmetmiş olma ihtimali vardır. Her ne kadar bu iddaa yalanlansa, kesinlik kazanmasa da bu tablonun annesini resmetme ihtimali en yüksek ihtimaller arasındadır.
Diğer ihtimale gelirsek; Leonardo da Vinci'nin kendini resmetmiş olması. Evet, yanlış duymadınız. Leonardo da Vinci 'Mona Lisa' adlı eserinde kendini resmetmiş olabilir. 2015 yılında olmamıza rağmen halen 'Mona Lisa' tablosunun gizemi tamamen çözülebilmiş değildir. Bunun sebebini ise ben Leonardo da Vinci'nin kendi dehasını, kendi hayatını ve kendi düşüncelerini bu ne kadar basit görünürse gözüksün, en az Leonardo'nun hayatı kadar karışık olan 'Mona Lisa' tablosuna aktarmıştır. Bu basit görünen tablo aslında çok karışık bir anlam içermektedir. Mona Lisa'nın bu gülüşü halen gizemini ve esrarını korumaktadır. Bu konu hakkında onlarca, yüzlerce araştırma yapılsada; Mona Lisa bu tabloda gülümsüyor mu yoksa başka bir duyguyu mu yansıtıyor bilienemez. Ayrıca tablonun arka planında da Da Vinci'nin mükemmel dehasını görmek mümkündür. Tekrar ediyorum bu göze güzel, basit ve sade gelen tablo aslında göründüğü gibi değildir. Mona Lisa'nın arkasındaki manzarada çözülemeyen gizemler, harfler ve mesajlar vardır. Leonardo'nun dehasını ve kendisini aktardığı ihtimaller arasında en büyüklerdendir.
Gelelim kesin ve doğru olarak kabul edilen 'Mona Lisa' gerçeğine. Mona Lisa, Lisa del Giocondo ile adlandırılmıştır; Gherardini Ailesi'ne mensup birisiydi ve tüccar Francesco del Giocondo'nun eşiydi. Bayan Giocondo'nun ikinci oğlu Andrea'nın doğumu anısına tablonun yapıldığı tahmin edilmektedir. Tabloda oturan bayanın kimliği, 2005 yılında, Heidelberg Üniversitesi'nin kütüphanesinde bulunan Agostino Vespucci'ye ait bir not ile tespit edilmiştir. Fakat başka uzmanlar tarafından, tablodaki kadın için üç farklı şahsiyet de öne sürülmüştür. Da Vinci'nin annesi Caterina Buti del Vacca de öne sürüldüyse de, çoğu uzman tarafından düşük ihtimal olarak değerlendirilmiştir. Milan düşesi Isabella of Aragon, Cecilia Gallerani, düşes Costanza d'Avalos (La Gioconda olduğu söylenir) öne sürülen diğer şahsiyetlerdendir. Tablodaki kadının da Vinci tarafından adlandırıldığı da öne sürülmüştür.
Öne sürülen bu karakterler, Giorgio Vasari'nin yazdığı Leonardo da Vinci'nin biyografisindeki tariflerine göre tahmin edilmiştir. Vassari'nin yazdığı biyografide 'Leonardo resmetmeyi üstlendi, tüccar Francesco del Giocondo için, onun eşi...' cümlesine dayanılmaktadır (İtalyanca: Prese Lionardo a fare per Francesco del Giocondo il ritratto di mona Lisa sua moglie). Da Vinci'nin ölümünün ardından, tablo asistanı Salai'ye geçti ve özel yazılarında tablodan la Gioconda olarak bahsetti.
3-) İsa'nın "Son Akşam Yemeği"
Son Akşam Yemeği ya da Son Yemek (İngilizce: The Last Supper, İtalyanca: Il Cenacolo or L'Ultima Cena), Hıristiyan inanışına göre İsa'nın çarmıha gerilmeden önceki akşam havarileriyle yediği son yemek.
Bu yemek sırasında yaptığı konuşmanın uzunca anlatıldığı Yuhanna Kitabı'nda İsa Mesih onlara, kendisi aralarından ayrıldıktan sonra gelecek olan Paraklit'le teselli bulmalarını söyler. Son Akşam Yemeği'inde İsa ve Havarileri Kutsal Kase'den şarap içiyorlar ve ekmek yiyorlardı.Son Akşam Yemeği, Rönesans ressamlarınca çokca işlenen bir konu olmuştur. Bu eserlerin içinde en bilineni Leonardo da Vinci'nin yaptığı resimdir. Resim, Santa Maria Della Grozia Manastırı'nın yemekhanesindedir. İsa ve havarileri akşam yemeği yemektedir. İsa tam ortada oturmaktadır. Diğer figürler üçlü kompozisyonlarla iki yanına sıralanmışlardır. Bu resimde Leonardo, İsa'nın içlerinden birinin kendisine ihanet edeceğini söylediği anda kişilerin yüzündeki dramatik ifadeyi çok iyi yansıtmıştır. İsa'nın arkasındaki pencereden içeri süzülen bir ışık, dikkati İsa'ya çekmektedir.
Evet, gelelim 'Son Akşam Yemeği' tablosuna. Bu tablo her ne kadar az gizemli ya da her ne kadar net birşeyi anlatsa da yine bu tabloda da Leonardo'nun dehasını görebilmek mümkündür. Bu tabloda Leonardo'nun kullandığı enterasan bir düzen vardır. Leonardo bu tabloda mükemmel bir oran ve orantı kullanarak kişilerin doğru yerden kesilip doğru yerlere yerleştirildiğinde ilginç anlamlar çıkabilecek şekilde tasarlamıştır.
4-) Leonardo da Vinci ile II. Bayezid arasında geçen "köprü" diyaloğu
1502 yılında, tarihin en büyük mucitlerinden ve sanatçılarından biri olarak gösterilen İtalyan Leonardo Da Vinci II. Bayezid'a, Haliç üzerine yapılması için 240 metre uzunluğunda bir köprü projesi sundu. Ancak Da Vinci'nin bu sıradışı projesi II. Bayezid tarafından kabul edilmedi ve yıllar sonra benzeri bir köprü 2001 yılında Norveç'de yapıldı (Ås, Akershus).
Leonardo Da Vinci’nin dönemin Sultan’ı II. Beyazıt’a yazdığı mektup:
“ Ben kulunuz değirmen konusunu düşündüm ve Allah’ın inayeti ile suya gerek kalmadan, sadece rüzgârdan güç alan bir değirmen yapmanın yolunu buldum. Şükürler olsun ki, gemilerden ip yada halat kullanmadan, sadece kendi kendine devir yapan bir hidrolik makine kullanarak, su çıkarmanın yolunu bulmayı Allah bana nasip etti.
Ben kulunuz, İstanbul’dan Galata’ ya uzanan bir köprü yapmak isteğinizi, yapabilecek biri bulunamadığı için köprüyü yapamadığınız duydum. Ben kulunuz nasıl yapılacağını biliyorum.__Köprüyü bir bina kadar yüksek yapacağım. Çok yüksek olduğu için, üzerinden kimse geçmeye razı olmayacak. Öyle bir köprü yapacağım ki, yelkenleri fora olsa bile, bir gemi altından geçebilecek. İsteyenleri Anadolu kıyısına geçirecek bir asma köprü yapacağım. Allah sizi bu sözlere inandırsın. Bu kulunuzun, her zaman hizmetinizde olduğunu bilin…”
Leonardo Da Vinci bu mektupla, Osmanlı Sultanı II. Beyazıt’a mimar ve mühendis olarak iş başvurusunda bulundu.
Osmanlı Sarayı’na 4 ayrı proje sunuyor; bir yel değirmeni, bir su boşaltma pompası, İstanbul Boğazı için bir asma köprü ve Haliç için tasarlanmış kemerli bir taş köprü…
Yazının sonuna tarih düşülmüş; bu mektup 3 Temmuzda yazılmıştır. Topkapı Müzesi’nin 1938 yılında yayınlanan arşiv kılavuzunda, E 6184 sayı ile kayıtlı. Çeviride mektubun yazıldığı tarih yıl olarak yer almıyor. Leonardo’nun ismi de kayda “Ricardo” olarak geçmiş. Osmanlıda mektuplar sözlü olarak çevrilir, kâtipler tarafından kaleme alınırdı. Yazıda karşımıza çıkan isim ve ifade karışıklığının sebebi de bu olmalı. Ceneviz’den gönderilmiştir ibaresi, Cenova’ dan gemi ile geldiğini açıklıyor. Ancak o kadar ayrıntıya, o kadar inceliğe rağmen dönemin sultanı II. Beyazıt'ın reddetiğini görüyoruz.
5-) İnsan vücudu ile ilgili araştırmaları ve "Vitruvius Adamı"
Leonardo'nun insan vücuduna ilgisinin temelini, figür eskizleri için incelemeler oluşturur. İnsanı olabildiğince canlı ve tüm hareketleri gerçeğe en yakın şekilde çizmek için dış gözlemleri yeterli görmemiş, vücudun içini de görmek, kemiklerin, kasların ve eklemlerin birbirleriyle ilişkilerini kavramak istemiştir. Anatomi araştırmaları, giderek daha çok zaman ayırdığı başlı başına bir ilgi alanı haline gelmiştir. İnsan organizmasına, çalışma prensiplerini merak ettiği mükemmel bir makine olarak yaklaşmıştır. O dönemin tıp bilimine temel oluşturan antik çağ hekimi Galen’in metinleri, merakını ancak kısmen giderebilmişti. Aklına gelen her soruyu sormaya başlamıştı.Leonardo, gördüklerini çizerek açıklığa kavuşturuyordu. Kesitlerle, ayrıntılı görünüşlerle ve farklı açılardan yaptığı çizimlerle anatominin detaylarını ortaya çıkarıyordu. Çizimleri, bazı detaylardaki yanlışlıklara karşın son derece nettir. Anne karnındaki bebek çizimi için bir insan kadavrasına disseksiyon yapmamış, inekleri inceleyip, oradan elde ettiği sonuçları insan anatomisine uyarlamıştı. Papa, Leonardo’nun insan kadavraları üzerinde disseksiyon yapmasını yasakladığında, dolaşım sistemi üzerine yaptığı araştırmayı devam ettirebilmek için sığır kalpleri kullanmıştı.
Vitruvius Adamı (ya da Vitruvian Adam), ünlü ressam Leonardo da Vinci'nin günlüklerinin birinde bulunan, aldığı notların yanında çizdiği bir eskizdir. 1492 yılında yapıldığı düşünülmektedir. Antik Romalı ünlü mimar ve yazar Marcus Vitruvius Pollio'nun (MÖ.80-15) 'De Architectura' adlı eserinde açıkladığı oranlardan esinlenerek yapıldığından, 'Vitruvius Adamı' olarak anılır.
Resim, iç içe geçmiş bir daire ve bir karenin ortasına çizilmiş, uzuvları açık ve kapalı pozisyonda üst üste geçen bir çıplak erkeği betimler. Bu çizim ve yanındaki notlar sıkça 'Oranların Kanunu' ya da daha az sık olarak 'İnsanın oranları' olarak anılır. Venedik'te bulunan Gallerie dell'Accademia'da sergilenmektedir.
Leonardo da Vinci'nin Vitruvius Adamı, Rönesans döneminde yapılmış örnek bir bilim ve sanat eseri olma özelliğini taşır. Leonardo'nun oranlara duyduğu ilgi ve merakın bir kanıtıdır. Bunun yanında resim, Leonardo'nun insan ve doğayı birbiri ile ilgilendirme-bütünleştirme çalışması için de bir dönüm noktasıdır. Britannica Ansiklopedisi'ne göre Leonardo 'insan vücudunun evrenin işleyişinin bir analojisi olduğunu'düşünüyordu. Bununla birlikte Leonardo'nun maddesel varlığı kare, ruhsal varlığı ise daire ile sembolize ettiği ve insanoğlunun iki yönünü çizimde bu şekilde ifade ettiği sanılmaktadır.
6-) Sözleri ile Leonardo da Vinci
Bir gün hayvanların öldürülmesine de insanların öldürülmesi gibi bakılacak.
Bir gün içinde zengin olmak isteyen bir yıl içinde asılmış olacaktır.
(Chi vuol esser ricco in un dì, è impiccato in un anno)
Çizdiğim her resim kendi yaşamıma sorduğum bir soruydu.
Gençliğimden bu yana et yenilmesine karşıyım. Bir gün insanların hayvanları öldürmeyi tıpkı insan öldürmek gibi cinayet kabul edeceğine inanıyorum.
(Verrà il tempo in cui l'uomo non dovrà più uccidere per mangiare, ed anche l'uccisione di un solo animale sarà considerato un grave delitto)
- Gerçek, zamanın tek kızıdır.
(La verità sola fu figliola del tempo)
- Hayata değer vermeyen onu hakketmemiştir.
(Chi non stima la vita, non la merita)
İyi insanlar için öğrenme arzusu doğaldır.
Kendinden şüphe etmeyen sanatçı, bir yere varamaz.
(Quel pittore che non dubita poco acquista)
- Küçük bir hakikat, büyük bir yalandan iyidir.
(Meglio è la piccola certezza che la gran bugia)
Resim bir bilimdir ve tüm bilimler matematiğe dayanır. İnsanın ortaya koyduğu hiçbir şey matematikte yerini bulmaksızın bilim olamaz.
Ruhun elle birlikte çalışmadığı yerde sanat olmaz.
Sevgili seven tarafından algılandığı şekliyle çizilir.
Üreme faaliyeti ve bununla bağlantılı olan her şey o kadar iğrençtir ki insanlar hoş yüzler ve duygusal eğilimler de olmasa kısa sürede yok olacaktır.
7-) Leonardo da Vinci'nin Özel Hayatı
Fiziksel temastan hoşlanmadığı iddia edilir: “Üreme faaliyeti ve bununla bağlantılı olan her şey o kadar iğrençtir ki insanlar hoş yüzler ve duygusal eğilimler de olmasa kısa sürede yok olacaktır” sözü daha sonra Sigmund Freud tarafından analiz edilmiş ve Freud, Leonardo’nun frijit olduğuna hükmetmiştir.
1476 yılında, sevgilisi Verrocchio ile birlikte yaşarken 17 yaşındaki model Jacopo Saltarelli ile sodomist ilişki kurduğu gerekçesiyle adı bilinmeyen bir kişi tarafından suçlanmıştır. İki ay süren soruşturma sonucu, Leonardo’nun babasının saygın konumuna da bağlı olarak hiç şahit bulunamaması nedeniyle dava düşmüştür. Bu olayın ardından Leonardo ve arkadaşları Floransa’daki “Gecenin Bekçileri” isimli örgüt tarafından bir süre takip edilmiştir. (Gecenin Bekçileri'nin İtalya’da Rönesans döneminde kurulan ve sodomizmin bastırılmasına yönelik faaliyet gösteren bir örgüt olduğu Podesta’nın yasal kayıtlarında da yer almaktadır)
8-) 220 IQ İle Gelmiş Geçmiş En Büyük Dahi
220 IQ ile Galileo Galilei, Albert Einstein, Charles Darwin, Nikola Tesla ve onlarca dahiyi arkasında bırakmıştır. Leonardo da Vinci'nin bu denli yüksek IQ'su ve zekası yapmış olduğu çok yönlü çalışmalardan dolayıdır. Bilim ve sanat olarak başlık verebileceğimiz onlarca dal onun zekasını gözlerimizin önüne sermiştir.
9-) Leonardo da Vinci'nin Ölümü
Leonardo 2 Mayıs 1519’da Amboise’daki evinde 67 yaşında öldü. Kralın kollarında can verdiği rivayet edilir, ancak, 1 Mayıs günü kralın bir başka şehirde olduğu ve bir gün içinde oraya gelemeyeceği bilinmektedir. Vasiyetinde mirasının esas bölümünü Melzi’ye bıraktı. Amboise'daki Saint Florentin Kilisesi’nde toprağa verilmiştir.
Leonardo da Vinci'nin ölmeden önceki son sözü;
'Çalışmalarım olması gereken kaliteye erişmediği için Tanrıyı ve insanlığı gücendirdim.'
Gördüğünüz gibi Leonardo da Vinci gibi Multideha bir insanın bunları söylemesi, bizim gerçekten ne kadar yaşayıp yaşamadığımızı sorgulatıyor. Neredeyse her dalda çalışma yapmasına, başarılar kazanmasına rağmen Vinci ulaşması gereken kaliteye erişemediğini düşünüyor. Ben ise Leonardo da Vinci 21. yüzyılda dünyaya gelseydi aceba neler olabilirdi diye düşünmeden edemiyorum.
"Nasıl yaşamam gerektiğini anlamaya başladığımda, Nasıl ölmekte olduğumu gördüm."
Evet, bu pek uzun olan yazıma bu söz ile son vermek istiyorum. İlk olarak okuyana, okumayana herkese teşekkür ediyor ve yorumlarınızı/eleştirilerinizi bekliyorum.
Leonardo da Vinci gibi bir insanın bu dünyaya gelmesi bu dünya için çok büyük bir olaydı ancak belki biraz erken doğdu, biraz erken öldü. Hepimiz isterdik ki böyle bir insan günümüzde yaşayıp herşeye ışık tutsun ancak bu yası tutmak yerine yapabileceğimiz tek şey Vinci'nin yolundan gitmek ve hayatımıza onun verdiği perspektifi uygulamak.
BONUS: " Da Vinci's Demons " dizisi.
Da Vinci'nin Şeytanları
sanatçı, mucit, idealist ve dahi bir aydın olarak Leonardo da Vinci'nin kurgusal gençliği hakkında ABD/BK yapımı drama televizyon dizisi.
Konusu
Tarihsel fantezi diyebileceğimiz fantezi dizisinde bir yandan Da Vinci'nin 25 yaşındayken hiç anlatılmamış hikayesini, geleceği 'icat etme'sini anlatıyor, bir yandan da 'fikirlerin ve inançların kontrol edildiği tarihi bir zamanda tek adamın, fikirleri özgür kılma mücadelesi' işleniyor.
Hikayede, 'ona bir hediye olarak sunulmuş insanüstü zekası, dinin yalanlarını ortaya çıkarmak gibi sapkın bir inanca sahip olması, seçkinci bir toplumun düzenini bozmak isteyen isyancılardan oluşu, babasının meşru oğlu olmak için yanıp tutuşan bir piç çocuk olması' genç Da Vinci'ye kendi iç karanlığıyla boğuşurken işkence etmektedir.
Dizi, Da Vinci'nin pek çok icadını ve bunların dışında da askeri mühendis olarak Milan düküne, ondan sonra da Borgia'lara çalışması gibi gerçeklikleri içerir. Olaylar mistik 'Yeryüzünün Evlatları' olarak adlandırılanları da içerir, bu rehberler Da Vinci'nin aklındaki saklı toprakları açığa çıkarmak için 'Hafıza Çeşmesi'yle bağlantı kurarlar; mistik olaylar Noetik Teorisi, Akaşa kayıtları, Mímisbrunnr'da bulunan antik hikayeler, Eski İskandivav 'Öğütçü, Bilge', Kabala'nın '32. yolu', Kelt dini ve Upanişad ile ilişkilidir.
Dizinin sanatsal mitolojisi, Da Vinci'nin karakteri oluşturulurken 'Yapraklar Kitabı'yla alakalı bir görev ve Mithras'ın Oğulları olarak bilinen gizemli kült üzerine inşa edilmiştir. Da Vinci'nin, Medici'ler için çalışan babasıyla olan vahşice antagonist ilişkisi karma karışıktır. Gizli toplulukların şaibeli savaşları, görevdeki bir casusla tehlikeli romantizm ve Floransa ile Milan'ın güç adına mücadele için yaptığı politik planlar; Ortaçağ arkaplanı, Da Vinci'nin hayallerini, fotoğrafik hafızasını ve düşünce süreçlerini görselleştirmek için kullanılan yüksek teknolojiyle birleştirilmiş bilimsel sürecler adım adım Slow-Motion ve rotoscoping planları ile eşleştirilmiş.
Yorum Yazın
Etkilenmemek elde değil.