Ünlü Tarihçi İlber Ortaylı'nın Önerebileceği Her Biri Şaheser Niteliğinde Olan 10 Film
Film sıralamaları IMDb Puanlarına göre yapılmış ve açıklamalar beyazperde sayfasından alıntılanmıştır.
Not: Bu liste bir ekşisözlük yazarının izleyicileri kült filmlere yönlendirmek için oluşturduğu bir derlemedir. İlber Hoca'nın beğenisi adı altında sunulursa kült sinemaya gereken ilginin artacağı düşünüldüğü için bu şekilde paylaşılmıştır.
10. Üçüncü Kattaki Yabancı | Stranger on the Third Floor (1940)
Bu film ilk 'gerçek' kara film olarak kabul edilmektedir. Bir gazetede muhabir olarak çalışan Michael Ward (John McGuire), tesadüf eseri bir cinayetin görgü tanığı olur. Eski bir mahkum olan Joe Briggs’i (Elisha Cook Jr.) cinayet mahallinde, gırtlağı boydan boya doğranmış Nick Giuseppe adlı maktulün yanı başında görmüştür. Joe, olay yerine geldiğinde kafe sahibi Nick’in çoktan öldürülmüş olduğunu öne sürer ama Michael’ın ifadesi Joe’nun idam cezası almasına yeter de artar.
9. 1900 (1976)
Bir arkadaşlığın türlü sebeplerle; siyasi olaylar, ekonomik düzen paralelinde düşmanlığa bile dönüşebildiğini anlatır film. İtalya’da geçmektedir.
İtalya’da çok bilinen ve meşhur toprak sahiplerinden Berlinghieri ailesinin oğlu Alfredo ve babası çiftçi olan Olmo, 1900 yılında aynı gün doğarlar.
Alfredo ve Olmo'nun arasındaki ilişki, yaşları büyüdükçe keskinleşen sınıf farklılıkları ve ülke içi-dışında yaşanan siyasi sorunlar nedeniyle arkadaşlıktan düşmanlığa dönüşür. Savaşa gidip gelen Alfredo, artık Marksist Olmo'nun gözünde, yok edilmesi gereken faşist bir liderden başka bir şey değildir. Usta Bernardo Bertolucci, toplumun, burjuvazi ve köylü sınıfı olmak üzere iki farklı kanadını temsil eden Alfredo ve Olmo üzerinden zamanında komünizm ve faşizmden çok çekmiş gerçekçi bir İtalya panoraması sunuyor.
8. Unutulmayan Sevgili | Jules et Jim (1962)
İki erkek ve bir kadın arasındaki üç kişilik aşkın sinema tarihindeki en güzel anlatımlarından biri olan Jules ve Jim,sadece aşk değil, dostluk üzerine de sözleri olan bir film. Yakın arkadaş olan Jules ve Jim’in hayatları, Catherine ile tanışınca bambaşka bir yöne doğru savrulur. Her ikisi de aynı kadına aşık olsa da Catherine, ilk başlarda sadece Jules’a ilgi duyar. Bildik kadın kimliğinin çok dışında bir karaktere sahip olan Catherine için hayat, alışıldık sınırların çok ötesinde bir anlam taşımaktadır. İlk zamanlardan beri Jim’in ilgisinin de farkında olan Catherine, yıllar sonra onunla da bir yakınlaşma içine girer. Catherine’i terketmeyi düşünmeyen Jules’un da varlığıyla bu unutulmaz üçlü, birlikte yaşamaya başlarlar.
7. Hiroşima Sevgilim | Hiroshima Mon Amour (1959)
Yıl 1959. Hiroşima'ya atılan bombanın ardından barışla ilgili çekilen bir filmde oynayan Emmanuelle Riva , Hiroşima'da kalan son iki gecesini Eiji Okada ile geçirir. İkisinin mutlu bir evlilikleri olmasına rağmen birbirlerine aşık olurlar. Eiji, Emmanuelle'nin kısa zaman içinde ülkesi olan Fransa’ya döneceğini öğrenince, Hiroşima'da onunla kalması için uğraşır. Bu esnada Emanuelle, İkinci Dünya Savaşı'nda Alman bir asker olan ilk aşkını hatırlar...
6. Serüven | L'avventura (1960)
Anna, sevgilisi Sandro ve en yakın arkadaşı Claudia’nın da dahil olduğu bir grupla beraber bir yat gezisine çıkar. Yat, Akdeniz'e doğru açılırken Anna sevgilisine karşı hissettiği duygularını sorgulamaya başlar. Yat bir adaya yaklaştıktan kısa bir süre sonra Anna gizemli bir şekilde kaybolur. Anna’yı arayamaya başlayan Sandro ve Claudia’nın arasında ise bir aşk başlar...
5. Burjuvazinin Gizli Çekiciliği | The Discreet Charm of the Bourgeoisie (1972)
Hikayede; seçkin sınıf üyesi bir grup burjuva bir yemekte buluşmak ve son dönemin modasını, politik olaylarını, taze dedikoduları paylaşmak istiyor. Fakat öyle durumlarla karşılaşıyorlar ki, amaçlanan buluşma ve yemek bir türlü gerçekleşmiyor. Onun yerine son derece 'saçma' ve komik olaylar ortaya çıkıyor. Gerçeküstücü yönetmen Luis Bunuel’in başyapıtı, onun sinemasının tüm özelliklerini barındırıyor. Yönetmen ahlaki anlamda tartışmaya açtığı burjuvaziyi sert bir biçimde eleştiriyor. Ama bunu yaparken, kara mizahtan da faydalanıyor. Yönetmenin kısa dönemlerine özgü yıkıcılık ve olgın dönemine ait senaryo becerisi bu filmi klasikler arasına koyuyor. Bunuel’e yeni başlayanlar için en doğru seçenek.
4. Gazap Üzümleri | The Grapes of Wrath (1940)
Sinema ve edebiyat tarihinin en önemli klasiklerinden biri olan film, Amerika’ya büyük hasarlar veren Büyük Ekonomik Buhran döneminde geçen bir hikayeye odaklanır. Doğup büyüdükleri yerden kuraklık, işsizlik ve ekonomik ve sosyal kriz nedeniyle ayrılmak zorunda kalan Joad ailesinin yaşadığı sorunlar ancak başka bir şehre gittiklerinde çözülebilecek cinstendir. Joad ailesi bu yüzden California’ya göçmeyi seçer. California ekonomik buhrandan kaçan binlerce insanın umut kapılarını araladığı yer olmuştur. Joad’ların durumu da farklı değildir; burada iş, yiyecek yemek ve bir gelecek hayalleri içerisinde olacaklardır.
İki kategoride Oscar kazanan film Amerikanların en değer verdiği yapıtlardan biri olmuş, defalarca sinemaya uyarlanmıştır. Bu versiyonu John Ford tarafından yönetilmiş, başrollerinde de Henry Fonda, Jane Darwell ve John Carradine yer almıştır.
3. Raşomon | Rashômon (1950)
Ormanda tesadüf eseri bir adamın kanlar içerisindeki cesedi fark edilir. Adamın, olayın başka bir faili olan karısı da tecavüze uğramıştır. Bu olayın şahidi olan yalnızca üç kişi vardır... Bunlardan biri bir gezgindir, diğeri bir oduncudur, sonuncusu ise bir hayduttur. Artık geriye her birinin hikayesini ayrı ayrı dinlemek kalmıştır. Ancak tüm bu hikayeler birbiriyle çelişmekte ve olaya dair bulanık olmayan bilgiler verememektedirler. Aralarından birisi kesin olarak gerçeği anlatmamaktadır; ancak bu hangisidir?
Akira Kurosawa'nın erken dönem başyapıtlarından biri olan Rashomon'u, büyük ustanın Yurttaş Kane'den etkilenerek çektiği rivayet edilmiştir; ancak Kurosawa filmi çektiği dönemde henüz Orson Welles'in başyapıtını izlememiştir.
2. Çingeneler Zamanı | Time of the Gypsies (1988)
Çingenelerin dünyası çok farklıdır. Onların doğa ile bütünleşmiş olan kendince yaşadıkları dünyalarında farklı renkler vardır. Perhan da büyük annesi ile beraber bir yaşam sürmekte olan bir çingenedir. Bir kıza aşıktır. Son derece de duygusal biridir. Öyle ki duygu yoğunluğu aracılığı ile nesneleri hareket ettirme yeteneğine sahiptir. Tabi onun bu yeteneğinden faydalanmak isteyecek farklı niyette insanlar da vardır çevresinde. Örneğin Ahmet bunlardan biridir. Perhan’ı kendisiyle birlikte şehre gelmeye ve yaşadığı yeri terketmeye ikna eder. Perhan bu yeni hayata yeterince para biriktirmek ve geri dönüp evlenebilmek için uyum sağlamaya çalışır. Bir yandan da bacağından ameliyat olmak için onlardan ayrılan kız kardeşini bulmayı ummaktadır.
Yönetmen Emir Kusturica’ya uluslararası alanda tanınmasını sağlayan bu film, Cannes’da coşkuyla karşılanmıştır.
1. Arka Pencere | Rear Window (1954)
Fotoğrafçı L.B. Jeffries, geçirdiği kaza sonuncunda bacağını kırar. New York’taki apartman dairesinde zorunlu tatili sırasında arka penceresinden komşularını teleskopla seyrederek zaman geçirmektedir.Jeff, yine bir seyri sırasında komşusunun, karısını öldürdüğünden şüphelenir. Olayı araştırmaları için fotomodel sevgilisi Lisa ve hemşiresi Stella’dan yardım ister.Gerilim türünün usta yönetmeni Alfred Hitchcock’tan türünün klasiği olarak kabul edilen bir başyapıt.