Batı Toplumlarını A'dan Z'ye Tanımlayan Birbirinden Güzel 10 Mimari Akım
Tarih boyunca mimari yaratıcı, işlevsel ve genellikle toplumun kültürel yapısını yansıtan bir yapı olarak kullanıldı. Daha doğrusu mimari, verilen herhangi bir zaman boyunca kültüre ve sanata açılan bir pencere olarak görüldü. Genellikle mimari tasarımlar birbiri üstüne inşa edildi. Her bir yapı, bir sonraki kültüre bir şekilde bir zemin hazırladı denilebilir.
Mısır Piramitleri veya klasik Yunan tapınaklarının günümüze kadar süren etkisini düşünün. Bu eserler yalnızca kendilerinden sonra gelen mimari yapılara değil, aynı zamanda modaya, endüstriyel tasarıma ve takı tasarımına da zemin oluşturdu. My Modern Met'ten sizler için derlediğimiz galeride, birbirinden önemli bu tasarım harikalarını bir araya getirdik.
1. Antik Mısır Mimarisi
Tarihin en güçlü toplumlarından biri olarak, Mısırlılar birçok sanat eserine ilham kaynağı olan mimariler ürettiler. Mısır kültürü denince akla gelen en önemli eser piramitler olsa da, tek inşa ettikleri bu değildi. Piramitlerden önce Mısırlılar, estetik güzelliği ve işlevselliği bir araya getiren; detaylı bir şekilde tasarlanmış tapınaklar inşa ettiler.
Bu muazzam mühendislik yeteneklerini, zengin bir sembolizm ile birleştirerek Mısırlılar yüzyıllardır birçok topluma örnek oluşturan mimari kültürünün temelini oluşturdular. Hem Antik Yunan, hem de Roma mimarisi bu eserlerin karakteristik özelliklerini aldılar.
Zaman dilimi: Milattan Önce 3.050'den 900'e
Önemli yapı: Giza Piramitleri
Horus Tapınağı, Mısır
Karnak Tapınağı, Mısır
2. Yunan ve Roma Mimarisi
Genellikle klasik mimarinin çatısı altında toplanan Antik Yunan ve Roma mimarisi, belirli kalıpların dışına çıkan mimari yapılar oluşturdular. Yunanların Dor, İyon ve Korint nizamı olarak adlandırılan kolon düzenleri günümüzde hala kullanılıyor. Atina Akropolisi'nden Kolezyum'a, Roma'daki Pantheon Tapınağı'na kadar günümüzde bile tarihsel anlamda önem taşıyan eserlerin bir çoğu, Yunan ve Roma kültürüne aittir.
Bu medeniyetler aynı zamanda mühendisliğin ustaları olarak görülürler. Romalıların ticari malzemeleri ve suyu Avrupa'dan taşımak için inşa ettikleri ana yol sistemleri ve kemerli su yolları da, bu medeniyetlerde mühendisliğin ne kadar geliştiğini açıklıyor.
Zaman dilimi: Milattan Önce 850'den Milattan Son 476'ya
Önemli eser: Partenon Tapınağı
Pont du Gard, Fransa
Pantheon, İtalya
3. Bizans Mimarisi
Bizans mimarisi, M.S. 330 yılında Konstantin'in Roma İmparatorluğu'nun başkentini İstanbul'a taşımasıyla şekillenmeye başladı. Antik Roma mimarisinin özellikleri hala devam ederken, mimari tarzı gelişmeye başladı. Dekorasyonlarda Yunan mimari tarzından esinlendiler. Mimarlar, Yunanlar döneminden beri benimsenen klasik düzenle birlikte çok daha fazla özgürlük kazandılar. Bizans toplumu uzun bir tarihe sahip olmasına rağmen, dönemin en önemli ve en bilinen eserleri imparatorluğun en kuvvetli olduğu orta dönemden geliyor.
İlk eserler genellikle detaylı mozaik dekorasyonun tarz konusunda bir gösterge olduğunu kanıtlar nitelikte. Bizans mimarisinin en bilinen örneği olarak Ayasofya, Osmanlı mimarisinin de bir parçası olan kubbeleri ile mühendislik yeteneklerinin ne kadar da ileri boyutta olduğunu gösteriyor. Ayasofya, 1520lere kadar dünyanın en büyük katedrali olma unvanını elinde tuttu.
Zaman dilimi: 527'den 1453
Önemli eser: Ayasofya
Mausoleum of Galla Placidia, İtalya
Hosios Loukas Manastırı, Yunanistan
4. Mezoamerikan Mimarisi
Mezoamerikan mimari, şimdilerde Meksika'dan Kosta Rika'nın kuzeyine kadar uzanan kısımda yer alan yerli kültürü tarafında oluşturuldu. Bu dönem genellikle Maya mimarisi ile ve büyük basamaklı piramitleri ile özdeşleşti. Kentsel planlama, dini ve mitolojik inançlara göre belirlendi. Çünkü kültürlerine göre, mimari inançlarının somut halidir.
Mezoamerikan yapılar, teknolojik problemlerin üstesinden gelmek için kullandıkları aşırı insan gücü ve ağır taş yapılarla bilinirler.
Zaman dilimi : Milattan Önce 2000'den Milattan Sonra 1519'a
Önemli eser: Chichén Itzá da olarak bilinen El Castillo Piramidi
Palenque, Meksika
5. Gotik Mimari
Avrupa'da var olan en ünlü kiliselerden bazılarının tarzları, Fransa'da başlayıp bütün kıtaya yayılan gotik yapı stilinin örnekleridir. Sivri uçlu kemerler, kemerli payandalar ve kaburgalı tonozlar gotik mimarinin temellerini oluşturuyor. Duvarların yüksekliğini arttırıp, ağırlığını azaltarak gün ışığının cam resimlerden sızmasını sağlamışlardır.
Paris'te bulunan Notre Dame, Fransız Gotik tarzının ilk örneği değildir belki ama kesinlikle en ünlü olanıdır. İtalya'da bulunan Milan Katedrali de başka kültürlerin gotik mimarisine olan katkılarını gösteriyor.
Zaman dilimi: 1150'den 1530'a
Önemli eser: Notre Dame
Milan Katedrali, İtalya
Westminster Abbey Katedrali, İngiltere
6. Neoklasik Mimari
Birçok sanat formunda olduğu gibi mimaride de, ne ekersen onu biçersin. Bunun en büyük kanıtlarından biri de Neoklasik dönem mimarisidir. Mimarlar, Rönesans ustası Palladio'un düşüncelerine döndüler. Palladio, Roma mimarisinin nicelik ve mükemmellik düşüncelerinden etkilendi. Bu düşünce de, dönem içerisinde fazlasıyla popüler olan Barok ve Rokoko tarzı mimariye bir reaksiyondu. Akım Paledyen mimarinin merkezi olan Britanya'da başladı
Amerika'danın başkentinin birçoğu Neoklasik dönem eserleriyle doludur. Bunların arasında Beyaz Saray ve Lincoln Anıtı da bulunur.
Zaman dilimi: 1730'dan 1925'e
Önemli eser: Beyaz Saray
Zafer Takı, Paris
Monticello, Virginia
7. Art Nouveau (Yeni Sanat) Mimarisi
Neoklasik akımın biçimciliğine karşın, Art Nouveau uluslararası bir akımdır. İç tasarımda ve mobilya tasarımında doğadan ilham alınarak oluşturulan kıvrımlı tasarımlar, yapıların estetiği kadar önemli görülmüştür. Sanayi Devrimi dönemindeki teknolojik gelişmeler aynı zamanda demirin de sanatta kullanılmasına olanak sağlamıştır.
Fransızca Art Nouveau olarak bilinmesine rağmen, dünya çapında farklı isimlerle adlandırılıyor. Mesela İtalya'da 'Liberty Style', Almanya'da 'Jugendstil' ve Viyana'da 'Secession Art' olarak biliniyor.
Zaman dilimi: 1890'dan 1914'e
Önemli eser: Hôtel Tassel
Secession Sanat Müzesi, Avusturya
Belediye Binası, Çek Cumhuriyeti
8. Modern Mimari
20. yüzyılın ilk yarısında yükselişe geçen birçok farklı tarzda yapının temelini modernist mimari oluşturur. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra modern mimari ilerlemeye başlamıştır. Cam, çelik ve betonarmede kaydedilen ilerleme bu dönemin mimarisine birçok olanak sunmuştur. Hepsinden önemlisi modernizm, Neoklasik döneme karşı açılan bir savaş gibidir. İkinci Dünya Savaşı'nın yarattığı yıkımdan sonra özellikle toplumu yeniden tanımlama ihtiyacı duymuşlardır.
Modernist dönem aynı zamanda 20. yüzyılın en önemli eserlerini kazandırdı. Bauhaus Okulu'nun kurucusu Walter Gropius, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright ve Oscar Nirmeyer dönemin önemli mimarlarından bazılarıdır. Post-modern dönemde de devam eden kentsel planlama, yerleşim bölgeleri ve ticari mimarinin temelleri bu dönemde atıldı. Şimdilerde hemen hemen her yerde gördüğümüz gökdelenler bu dönemde gelişmeye başlamıştır.
Zaman dilimi: 1900'den 1960lara
Önemli eser: Le Corbusier tarafından tasarlanan Villa Savoye
Bauhaus Binası, Almanya
Şelale Evi, Pensilvanya
9. Postmodern Mimari
1960lı yıllarda temelleri atılan Postmodern mimari, süslemelerin ve dekoratif elementlerin de artışıyla 1990larda ilerlemeye başladı.
Postmodern mimarinin önemli destekçilerinden biri de Robert Venturi'dir. Venturi,1964 yılında bu mimarinin ilk örneklerinden biri olarak düşünülen Vanna Venturi evini inşa etti. Kanadalı mimar Frank Gehry'nin Guggenheim Müzesi bu tarz mimarinin en uç noktası olarak düşünülüyor. 1997'de inşa edilen bu yapının zaman içerisinde görüntüsü ilginç bir şekilde değişiyor.
Zaman dilimi: 1960lardan, 1990lara
Önemli eser: Guggenheim Müzesi
Vanna Venturi, Pensilvanya
Portland Belediye Binası, Oregon
10. Neo Fütürist Mimari
Ve gelelim günümüze. 20. yüzyılın sonlarından başlayan bu akımda mimarlar yeni teknoloji ürünlerinin de mimariye dahil edilmesi gerektiğini düşündüler. Bu dönemin mimarları, ekolojik olarak sürdürülebilir ve yüksek teknoloji ürünleri kullanarak şehirde yaşayanların hayat kalitesini yükseltmeyi amaçladılar.
2007 yılında tasarımcı Vito Di Bari tarafından yazılan The Neo-Futuristic City Manifesto adlı kitapta yazdıklarıyla beraber bu dönem başlamış oldu. Sonrasında Zaha Hadid'in de destekleriyle bu akım çok daha ilerledi. Bu akımı destekleyen bir diğer tasarımcı da Renzo Piano.
Zaman dilimi: 2007'den bugüne
Önemli eser: The Shard adlı Londra'da bulunan gökdelen
Jockey Club Innovation Tower, Zaha Hadid
WTC PATH İstasyonu, New York
Yorum Yazın
Gözlerim Selçuklu mimarisini aramadı değil
Neo fütürist, postmodern ve gotik muhteşem
Ah bir mimarlığı kazansam da girsem şu dünyaya