Türkiye, İnsani Gelişme Endeksi'nde 3 Sıra Düştü

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından yayımlanan '2015 İnsani Gelişme Raporu'nda Türkiye, 187 ülke ve bölge arasında 3 sıra gerileyerek 72'nci sırada yer aldı.

2014 yılında 69'uncu sırada yer alan Türkiye, bu düşüşe rağmen 'yüksek insani gelişme' kategorisindeki yerini korudu.

Türkiye'nin İnsani Gelişme Endeksi (İGE) değeri, 0,761 oldu.

UNDP tarafından 1990'dan bu yana her yıl düzenli olarak yayımlanan, cinsiyet eşitsizliğinden çok boyutlu yoksulluğa, sağlıktan eğitime, kaynak kullanımından sosyal bütünleşmeye, güvenlikten uluslararası entegrasyona, çevreden gelir dağılımı eşitsizliğine kadar çeşitli konularda ülkelerin insani gelişmesi derecelendirilerek karşılaştırılıyor.

Bu yılki İGE raporunda ilk sırayı Norveç alırken, onu Avustralya, İsviçre, Hollanda ve Danimarka izledi. Almanya'nın 6'ncı, ABD'nin 8'inci İngiltere'nin 14'üncü, Japonya'nın 20'nci, Fransa'nın 22'nci, Yunanistan'ın 29'uncu sırada bulunduğu endekste, en az insani gelişmeye sahip ülkeler ise Nijer, Orta Afrika Cumhuriyeti, Eritre, Çad, Burundi oldu.

Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi (TCEE) cinsiyete dayalı eşitsizlikleri üç farklı boyutta yansıtıyor. Bu boyutlar; üreme sağlığı, kadının güçlendirilmesi ve ekonomik faaliyetler şeklinde sıralanıyor. Türkiye, 2014 endeksinde 0,359’luk bir TCEE değeriyle 155 ülke arasında 71. sırada yer aldı. 

Türkiye’de parlamentodaki kadın milletvekili oranı yüzde. 14,4 (Kasım seçimlerinden sonra bu oran yüzde 14,7 oldu) Yetişkin kadınlar arasında en az orta öğrenim görmüş olanların oranı yüzde 39 iken, bu oran erkeklerde yüzde 60 olarak göze çarpıyor. 

Her 100 bin canlı doğumda 20 kadın hayatını kaybediyor ve ergenler arasındaki doğurganlık oranı ise 15-19 yaşları arasındaki her bin kadında 30,9 olarak dikkati çekiyor. Kadınların iş gücü piyasasına katılımı yüzde 29,4 iken, erkeklerin katılım oranı yüzde 70,8 oranında seyrediyor.

0,761’lik İGE değeri ile Türkiye 0,867’lik AB ortalamasının ve 0,882’lik OECD ortalamasının altında kalıyor.

Eşitsizlik hesaba katıldığında Türkiye’nin İGE değeri yüzde 15,8’lik bir kayba uğruyor

Türkiye’nin 2014’teki İGE değeri 0,761. Ancak insani gelişmede eşitsizlik farkı düşüldüğünde, Türkiye’nin değeri boyut endekslerinin dağılımındaki eşitsizliğe bağlı olarak yüzde 15,8’lik bir kayıpla 0,641’e düşüyor.

Yüksek İGE ülkelerinin eşitsizlik nedeniyle kaybı ortalama yüzde 19,4 iken, Avrupa ve Orta Asya’da bu oran yüzde 13,0.

İnsani Gelişme Endeksi  (Human Development Index), Dünya'daki ülkeler için yaşam uzunluğu, okur yazar oranı, eğitim ve yaşam düzeyi doğrultusunda hazırlanan bir ölçümdür. İnsanların düzgün yaşaması, özellikle çocuk hakları için bir ölçün teşkil eder. Bu araştırma sonucunda bir ülkenin gelişmiş, gelişmekte olan ya da gelişmemiş bir ülke olduğu; bunun yanı sıra ekonomisindeki etkinin yaşam niteliği ne düzeyde etkilediğini gösterir. Dağılım ilk olarak 1990 yılında Pakistanlı ekonomist Mahbub ul Haq tarafından geliştirilmiştir ve 1993 yılından bu yana Birleşmiş Milletler Gelişme Programı tarafından yıllık Gelişme Raporu'nda sunulur.

İnsani Gelişme Göstergesi ülkelerde üç başlıca gelişimleri göz önünde tutar:

• Uzun ve sağlıklı bir yaşam; ölçümü ortalama yaşam süresi ile yapılır.

• Bilgi, ölçümü okur yazar oranı (2/3'ü) ve ilkokul, lise ve üniversite kayıtları yüzdesi (1/3'ü) ile yapılır.

• Ölçünlü yaşam düzeyi, ölçümü kişi başına düşen gelir ve alım gücünün Amerikan Doları'ndan hesaplanmasıyla yapılır.

Dünya, CHA ve Vikipedi