Sadece İyi Bir Asker Değil, İyi Bir Ekonomistti: İşte Mustafa Kemal Atatürk'ün Yaptığı Ekonomik Devrimler!
10 Kasım 1938 Türkiye için acı bir olay barındırır. Cumhuriyetin kurucusu, ülkenin kurtarıcısı, devrimlerin uygulayıcısı Mustafa Kemal Atatürk, bundan 84 yıl önce bir kasım sabahında 09:05 itibarıyla arkasında büyük bir sevgi ve minnet bırakarak çok sevdiği ülkesine ve milletine veda etti. Bir ulusun kaderinde yol açan bu büyük önder, 84 yıl sonra dahi her yıl daha da artan bir sevgiyle anılıyor. 09.05'te çalan sirenler gözleri dolduruyor. Onu hiç tanımayan küçücük çocuklara dahi sevgi aşılıyor. 57 yıllık ömrüne büyük savaşlar, büyük galibiyetler, bir ulusun kurtarılması ve özgürleşmesini sığdıran Atatürk, o milletin kendine güvenmesini ve kendini özgürce yönetmesini ekonomi ile başarmıştı. Sadece iyi bir asker, iyi bir yönetici değil, iyi bir ekonomistti de! Bu kısa ömürde, bu ülkenin ekonomisi için neler yapmıştı birlikte bakalım dilerseniz.
"Bir ulusun hayatıyla doğrudan doğruya ilgili olan ekonomisi, çöküşünün de yükselişinin de nedenidir."
Zamanımız bir iktisat çağıdır. Kılıç kullanan kol yorulur ama saban kullanan kol yorulmaz, her gün daha çok güçlenir ve toprağına daha iyi sahip olur. Osmanlı İmparatorluğu her şeyden önce sabanın karşısında yenildi. Kılıçla zafer kazananlar er geç yerlerini sabanla zafer kazananlara bırakmak zorunda kalırlar. Ulusal egemenlik, iktisadî egemenlikle birleştirilmelidir yoksa kazanılan askerî ve siyasî başarılardan olumlu sonuçlar elde edilemez.
Eğitim ve demokrasiye verdiği destekleri çok iyi bildiğimiz Mustafa Kemal Atatürk, sıfırdan bir devlet kurmamış, eksiden aldığı bu ülkeyi artılara taşımıştır.
Okuyan, yazan bir insan olmasının yanı sıra liyakat ve uzmanlığa verdiği değerle ekonomide de çağı yakalamıştır. Atatürk'ün onca güzel özelliğinin yanında iyi bir de iktisat görüşü olduğunu gösteren devrimlerinin bir kısmı 👇
İzmir İktisat Kongresi'ni düzenlemiştir.
Lozan görüşmelerine ara verildiği bir dönemde düzenlenen kongrede tüm ülkeden temsilcilere katılma hakkı elde ederken, tarıma bağlı ekonomide azalmış bir nüfusla, Osmanlı'nın devralınan borçlarını ödeme yükümlüğüyle, yabancıların her alanını ele geçirdiği ticaret ve finans ortamında yapılmış, kongre sonuçları tavsiye niteliğinde de olsa uygulanmıştır.
Cumhuriyeti kurmuştur. Bu bağımsız bir ekonomi demektir.
Ticaret ve finans alanında dışa bağımlı ya da kapalı değil, iç piyasayı destekleyici ancak yabancı yatırımcıyı da çekici şekilde hareket edilmiştir.
1924'te İş Bankası, 1930'da Merkez Bankası kurulmuştur.
1925'te Türkiye Sanayi ve Maadin Bankası, Emlak ve Eytam Bankası kuruldu. Finans alanında da aynı yıl bankayla birlikte Anadolu Sigorta'yı kurarken, 1929 yılında kurulan Millî Reasürans kuruldu.
Osmanlı'nın 50 yılda yaptığı demiryolu uzunluğunu 10 yılda iki katına çıkarırken, iç ve dış ticaret yanı sıra iç kültür iletişimini de bu hamleyle artırmıştır.
Mesleki eğitimler artırılmış okullar açılmıştır. Yüksek eğitime önem verilmiştir.
Sanayileşme adına fabrikalar kurulurken, bazıları şu şekilde👇
Tarıma dayalı bir ekonomide zor durumda da olsa çiftçinin sırtındaki ağır vergileri kaldırmıştır. Çalışanlara yönelik haklar da kanunlaşmıştır.
İç gümrüklerin kaldırılarak, dış ticaret için koruyucu gümrük tarifeleri oluşturulmuş, her ilde ticaret, sanayi ve esnaf odaları bunlara bağlı okullar, tütün tarımının serbest bırakılması, 'amele' yerine 'işçi' denilmesi, sendika hakkı, 8 saatlik mesai sınırı, 1 Mayıs İşçi Bayramı, ücretli izin hakkı, işçilerin sağlığı için 'sıhhat vergisi', hastane ve dispanser yükümlülüğü gibi birçok hak da tanınmıştır.
Bir çok kanuni düzenleme yapılmıştır.
1926: Türk Medeni Kanunu ile özel mülkiyet güvence altına alınırken,
1926: Kabotaj Kanunu
1927: Sanayi Teşvik Kanunu
1930: Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkında Kanun
1930: Ticarette Tahsisin Men'i ve İhracatın Murakabe ve Korunması Hakkında Kanun
1931: Ticaret Mukavelesi ve Modus Vivendi Akdetmeyen Devletlerden Türkiye'ye Yapılacak İthalata Memnuiyetler veya Tahdit veyahut Takyitler Tatbikine Dair Kanun
1932: Hükümetçe Ziraat Bankası'na Mubayaa Ettirilecek Buğday Hakkında Kanun
1932: Çay, Şeker ve Kahve İthalatının Bir Elden İdaresi Hakkında Kanun
1933: Ödünç Para Verme İşleri Kanunu
1934: Buğdayı Koruma Karşılığı Vergisi Kanunu
1934: Tarım Satış Kooperatifleri ve Birlikleri Hakkında Kanun
1934: Endüstriyel Mamulatın Maliyet ve Satış Fiyatlarının Kontrolü ve Tespiti Hakkında Kanun
1935: Kooperatifçilik kanunu
Ulusal Ekonomi ve Araştırma Kurumu kurulmuştur.
Ticaret ve Sanayi Odaları kurulurken, daha sonra Türkiye Ticaret ve Sanayi Odaları Kongresi toplanmıştır.
İstatistik Umum Müdürlüğü kurulmuş, hükümete iktisadî konularda fikir vermek için çeşitli meslek kuruluşları temsilcilerinden oluşan Ali İktisat Meclisi kurulmuştur.
1930'lu yıllarda 1929 Büyük Dünya Buhranı da etkisiyle "devletçilik" ilkesine dayalı bir ekonomi modeline geçilmiştir.
Kalkınma Planları oluşturulmuştur.
Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı, 17 Nisan 1934 tarihinde yürürlüğe konulurken, 1934-1938 yılları arasında sanayi gelişiminin hedeflendiği plan oldu.
İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı ise tasarlanan ancak II. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla uygulamaya konulamayarak yerini savunma planına bırakan plandır.
"Kalkınmamızın, ilerlememizin temel şartı iktisadi hayatı canlandırmaktır."
Ekonomisi zayıf bir ulus, yoksulluktan ve düşkünlükten kurtulamaz; güçlü bir uygarlığa, kalkınma ve mutluluğa kavuşamaz; toplumsal ve siyasal yıkımlardan kaçamaz. Savaş meydanlarında değerli evlâtlarımızın süngü ve silâhlarının zaferi yeterli değildir. Bu zafer ve başarı çok büyüktür. Ancak, gerçek refah ve mutluluğa sahip olabilmek için, asıl bundan sonra çalışmak gerekir. Sizin için zafer ve ilerleme alanı ekonomide, ticarettedir.
Saygı ve minnetle... ❤ #heranbizimle
Bu içerikler de ilginizi çekebilir👋
Yorum Yazın
Her çağın devlet adamı olduğunu defalarca ispatlamış, Türk halkına hak ettiği toprağı, özgürlüğü ve birey olmayı armağan etmiş en büyük Türk. Hiç dinmeyecek ... Devamını Gör