İranlı Profesör, 'Matematiğin Nobeli'ni Kazanan İlk Kadın Oldu

İran doğumlu matematikçi Meryem Mirzakhani, ‘matematiğin Nobel ödülü’ olarak bilinen Fields madalyasını alan ilk kadın oldu

ABD’nin California eyaletindeki Stanford Üniversitesi’nde ders veren Mirzakhani, 13 Ağustos Çarşamba günü Güney Kore’nin başkenti Seul’de düzenlenen Uluslararası Matematikçiler Kongresi’nde ödülünü aldı.

Al Jazeera'da yer alan habere göre, ödülün verilmeye başlandığı 1936 yılından bu yana ödülü alan 56 bilim insanı arasında ilk kadın matematikçi olan Mirzakhani şunları söyledi:

“Bu büyük bir onur. Bu ödülü almam, genç bilim kadınlarını ve matematikçilerini yüreklendirirse çok mutlu olurum. Gelecek yıllarda daha pek çok kadının bu tür ödüller kazanacağına eminim.” 37 yaşındaki Mirzakhani, Tahran doğumlu. Harvard Üniversitesi’nde doktorasını tamamlayan Mirzakhani aslında gençken yazar olmanın hayalini kurmuş. Matematik problemlerine olan tutkusunu, “Çok eğlenceli, bulmaca çözmek gibi bir şey. Bir dedektif gibi ipuçlarını birleştiriyorsunuz” diye anlatıyor. Mirzakhani ödülünü, ‘kavisli yüzeylerde simetri’ alanındaki çalışması için aldı. Fields ödülleri her dört yılda bir düzenleniyor. Çarşamba günü Mirzakhani’ye ödülünü veren de, bu göreve gelen ilk kadın olan Güney Kore Cumhurbaşkanı Park Geun-hye oldu.

• Birgün

ABD'de yaşayan ve çalışan, İranlı matematikçi Profesör Meryem Mirzakhani, Fields ödülünü kazanan ilk kadın olarak tarihe geçti. Fields ödülleri, 'matematiğin Nobeli' olarak görülüyor.

Mirzakhani, çalışmalarında özellikle hiperbolik geometri, ergodik teori, simplektik geometri ve Teichmüller teorisine odaklanıyor.

Aslında uzun süredir araştırmalarıyla tanınan matematikçiye verilen bu ödül 'geç kalmış' olarak yorumlanıyor. 

  Ne konuda çalışıyor?

Mirzahani'nin çalışmaları özellikle 'Riemann yüzeyi' olarak adlandırılan şekilleri temel alıyor.

Bu sarmal şekiller ancak karmaşık sayılarla analiz edilebiliyor.

Aslında matematikçi, Riemann yüzeylerinin kendine özgü muhtemel geometrilerini haritalıyor ve böylelikle ortaya çıkan yeni alanları hesaplıyor.

Matematiğe ilgisi nasıl başladı?

Daha önce verdiği röportajlarda çocukluğundan bahseden Mirzakhani, aslında ilk hayalinin yazarlık olduğunu söylemişti. Ödüllü matematikçi, Guardian'daki röportajında bu tutkusunu şöyle anlatmıştı:

'Roman okumaktan çok keyif alıyordum. Aslında ne bulursam onu okuyordum. Lise sona kadar, matematikle ilgileneceğim hiç aklıma gelmemişti.'

Üç kardeşi olan Mirzahani'nin matematiğe ilgisi, abisinin kendisine 1'den 100'e kadar olan sayıların toplanması sorusuyla başlamış. Abisi, Mirzahani'ye bu sorunun nasıl çözüldüğünü Gauss adlı dergiden okumuş. Ve dergideki çözüm şekli, Mirzahani'yi büyülemiş. Ödüllü matematikçi o anı şöyle özetliyor: 'O zaman ilk defa, kendim çözememiş olsam da, bir sorunun çözümüyle mutlu olmuştum.'

Matematikte önü nasıl açıldı?

İran'da büyüyen Mirzahani'nin ilkokula gittiği zamanlar İran-Irak savaşı dönemlerine denk gelmiş. Ancak ilkokul bittiğinde savaş da bittiğinden, kendisini şanslı sayıyor. Tahran'da iyi bir okulda eğitimine devam eden Mirzahani'yi daha da ileriye taşıyan, matematik olimpiyatlarına katılması oluyor.

Ardından ise önemli matematikçilerle tanışıyor, matematik üzerine daha çok düşünüyor, düşündükçe daha da fazla ilgileniyor.

Ve yeni bir şey keşfettikçe, kendisini 'dağın tepesinde' hissettikçe, her şeye daha net baktıkça, mutluluğu ve tatmini artıyor.

Camia ne düşünüyor?

Matematik camiası, uzun zamandır bir kadının bu ödülü almasını bekliyordu.

Jüride yer alan Profesör Frances Kirwan, aslında matematiğin erkeklere özgü bir alan olduğu kanısının oldukça yanlış olduğunu söylüyor. Kirwan'a göre, kadınlar matematikle yüzyıllardır ilgileniyor ve bu alana katkıda bulunuyor.

Profesör Kirwan, özellikle İngiltere'de hala matematik okuyanlar arasında kadın oranının yüzde 40 olduğuna dikkat çekiyor ancak 'Doktoraya doğru kadınların oranı hızla düşüyor' diyor.

Oxford Üniversitesi'nde uygulamalı matematik öğreten Profesör Alison Etheridge de, ödülün Mirzahani'ye verilmesinden büyük bir sevinç duyduğunu söylüyor:

'Kadınlar artık matematikte çok önemli başarılar elde ediyorlar. Bu ödülle de kadınların başarısı taçlandırılmış oldu.'

'Ödül, kamuoyunun ilgisini yakalamak açısından çok önemli. Bence yeni nesil üzerinde olumlu etkileri olacaktır.'

Fields ödülleri nedir?

'Matematiğin Nobeli' olarak adlandırılan Fields Matematik Ödülleri, her 4 yılda bir yıl Güney Kore'nin başkenti Seul'de düzenleniyor.

Fields ödülleri, 1936 yılında Kanadalı matematikçi John Fields tarafından başlatıldı ve 1950'den bu yana, 4 yılda bir veriliyor. Ödül, 40 yaşın altındaki matematikçileri 'gelecek başarıları için cesaretlendirme'yi hedefliyor.

BBC Türkçe