Tam 1 Yıl Önce Bugündü: Dolar Zirvedeyken Hiçbir Şey Olmasa Bile Türkiye Ekonomisinde Bir Şey Oldu!
Geçen yıl tam 20 Aralık günüydü. Dolar/TL tarihi zirvesini 18,40'a taşıdı. Hem de sadece birkaç ay önce 3 Eylül'de 8,30 seviyelerinden buraya gelmişti. Aylar süren dalgalanmada bakanlar değişti, faizler indi derken 20 Aralık 2021'de Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kabine toplantısı sonrası resmen 'Türkiye Ekonomi Modeli'ni açıkladı. 1 yılda, Ali İhsan Yavuz'un da İBB seçimleri sonrası dediği gibi 'Hiçbir şey olmasa bile kesinlikle bir şey oldu ama biz fark edemedik' denilebilirdi. Belki de Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati'nin o gece çevresine söylediğini anlattığı gibi, 'Arkadaşlara sordum biz bir şey yaptık mı? Yok efendim. Lan nasıl? Harika. 20 Aralık büyük bir geceydi.'
Bakalım o büyük geceden bu yana bir şey yaptık mı? Kesinlikle olan şeyler neler?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 20 Aralık 2021’de "Türkiye Ekonomi Modeli"nde üretim, istihdam ve ihracatı merkeze aldıklarını açıklamıştı. Kur Korumalı Mevduat sistemi de açıklanmıştı. O halde üretim, istihdam, dış ticaret ve kur ne olmuş? Bakalım👇
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 20 Aralık'ın yıldönümünde şöyle 👇 bir paylaşımda bulundu ve KKM, kredi, istihdam, ihracat rakamları verdi. Biz, oranlara bakalım istedik.
İlk olarak dolarla başlayalım. Kurda oynaklık azaldı azalmasına ancak bu konuda resmi açıklama hiç gelmese de ekonomistlerin hesaplamalarından Merkez Bankası rezervleriyle düzenlenen bir kur sisteminde olduğumuz belirtiliyor.
20 Aralık 2021'de 18,40 ile tarihi zirvesini gören dolar/TL, o zirveyi çoktan aştı. 20 Aralık 2022'de 18,65 seviyesinde geziniyor. 1 yıl önce kapanışını 13,4370 TL'den yapan kur, bugüne kadar yüzde 38 oranında yükseliş gösterdi.
Tabi bu yükseliş, 2022'ye 7,43 seviyesinden başlayan kurda 2021'nin 4 ayındaki muazzam yükseliş sonrası mütevazı gözükürken, milli bir para değeri için de uzmanların arka kapı satışları söylemleriyle de yüksek bir oran.
Mevduatlara gelince, TL mevduatların yabancı para cinsinden mevduatları geçmesi yakın zamana denk geliyor. Bir yandan "liralaşma" denilse de KKM'nin dövize endeksli olması yine başka bir dosya konusu olabiliyor.
Ayrıca KKM'nin gelir dağılımında birikim sahiplerine, Hazine ve Merkez Bankası üzerinden yapılan fark ödemeleri de tartışma konusu olmaya devam ediyor. KKM'ye sadece Hazine'den 9 ayda 91,6 milyar TL aktarım yapıldı.
Kredilere bakınca, faiz oranlarının Merkez Bankası politika faiziyle birlikte inmediği görülüyor. 2021 yılı Eylül ayında indirimlerin başladığı süreçte ayrışma ise çok açık gözleniyor. Ticari kredilerdeki sert gerilemenin TCMB, BDDK düzenlemeleri ve Nebati'nin "selektif" söyleminin sonucu olduğu biliniyor.
En alttaki çizgi TCMB ortalama fonlaması olurken, onun yanına sert iniş yapan açık mavi çizgi ticari kredilerin faiz oranları, mor çizgi konut kredileri, yeşil çizgi taşıt kredileri ve son olarak en yüksek görünen kırmızı çizgi de ihtiyaç kredilerinin faiz oranları.
İhracat-ithalatta yeşil çizginin "dış ticaret açığı" kısmı olmasında yola çıkarsak, son iki senede yükseliş özellikle 2021 Eylül sonrasında göze çarpıyor. İhracatta da artış hedeflenen kadar yüksek olmamış gibi.
Büyümede de bir önceki yılın aynı çeyreğine göre Gayrisafi yurt içi hasıla değişim oranında durum gayet ortada görülüyor.
2021'in ikinci çeyreğinde yüksek oran ise 2020 yılı pandeminin patladığı ikinci çeyrekteki gerileme baz alındığı için çok yüksek oluyor.
İşgücüne gelince sınırlı bir iyileşme son 3 yıla bakıldığında görülse de istenilen ivmenin yakalanıp yakalanmadığı tartışılır.
TÜİK Sanayi Üretim Endeksi de aşağıda görüldüğü gibi, fazla bir şey anlatmaya gerek yok.
Enflasyon oranlarında en düşük oran TÜFE olarak görülse de hepsinde son ay itibarıyla "baz etkisi gerilemesi" bariz. Ancak iyileşmeden bahsetmek de iyimserlik olur diye görülüyor.
Not: Tüm veriler TCMB ve TÜİK'ten alınarak grafikleştirilmiştir.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir👇
2022 Yılında Türkiye Ekonomisinde Yaşanan Olaylar
Bu Ekonomi Açıklamalarının Kime Ait Olduğunu Bulabilecek misin?
Yorum Yazın
Ekonomik göstereler halkın çarşı pazar market kasaptaki alışverişi ile doğru orantılıdır.... .... 🤪😡😠