Vergilerde Faizin Payı Arttı: Türkiye Son 20 Yılda Ne Kadar Faiz Ödedi?
Bir ülke yoktur ki borçlanmasın. Buna dünyanın en büyük ekonomileri de dahil olurken, önemli olan borçların nasıl ödendiğidir. Türkiye'nin de dünyada artan faizlerin de desteğiyle daha pahalıya borçlandığını artık biliyoruz. 2003-2023 yılları arasında Türkiye sadece faiz için 563 milyar dolar ödedi. 2023 yılında devletin topladığı vergilerin 100 lirasının 15 lirası faize yöneldi. 2024'te ise bu oran yükselecek.
Dünyada artan enflasyon oranlarıyla küresel borçlar alarm verdi.
2022'de Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, küresel kamu borcunun 92 trilyon dolarla rekor seviyeye ulaştığını bildirirken, 2023'te bu rakam 97 trilyon dolara ulaştı.
Faizlerdeki artışlara yönelik borç sorununa dönem dönem dikkat çeken IMF Başkanı Kristalina Georgieva da daha güçlü pozisyondaki ülkelerin kırılgan ülkelere, özellikle ağır borç yükü altındaki ülkelere yardım etmeleri gerektiğini söylemişti.
Faiz oranlarındaki yükseliş Türkiye'yi de hem içeride hem dışarıda etkiliyor.
Euronews'in haberine göre, Türkiye 2003-2023 yılları arasında faize 563 milyar dolar ödedi. 2023 yılında faiz ödemeleri 28,4 milyar dolara ulaşarak 2011 yılından bu yana en yüksek seviyede oldu.
2023 yılında devletin topladığı verginin yüzde 15'i faize gitti. 2024 yılında da bu oranın en az 17 olması bekleniyor.
TBMM’de kabul edilen 2024 yılı bütçesine göre 2024 yılında devlet 11 trilyon 89 milyar lira harcayacak ve 1 trilyon 254 milyar lira faiz ödemelerine gidecek. Bütçede şimdilik görünen her 100 liranın 11,3 lirasının faize gideceği şeklinde oluyor.
Devletin 2024 yılında 8 trilyon 437 milyar lira gelir elde etmesi, bunun da 7 trilyon 408 milyar lirasının vergilerden olması bekleniyor. Bu sayılara bakıldığında toplanan vergilerin yüzde 16,9’unun faiz harcamalarına gideceği görülüyor.
Bu hesap 2023 yılına göre yapılırken, bütçe hedefleri değişirse, giderler de artabiliyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Merkez Bankası verilerinde, 2002 yılında 34,3 milyar dolar olan faiz gideri, 2008 yılında 40 milyar dolara çıktı. 2017 yılında faiz giderleri 15,6 milyar dolar ile en düşük seviyeye ulaştı.
2021 yılında 21,3 milyar dolar olan faiz gideri 2022 yılında 18,9 milyar dolara gerilerken, 2023 yılında 28,4 milyar dolara çıktı.
Toplanan verginin ne kadarı faize gitti?
2000 yılında toplanan 100 lira verginin 77 lirası faize giderken, 2001 faiz vergiyi aştı ve yüzde 103 oldu.
Bu, toplanan vergilerin faiz ödemelerini karşılamaya yetmediği olurken, 2001 yılında Türkiye tarihinin en ağır ekonomik krizlerinden birini yaşamıştı. 2002 yılında verginin 100 lirasında faize 87 lira giderken, 2003’te de oran, yüzde 70'e geriledi.
Yıllar içinde faiz giderleri kademeli şekilde düşerken, 2016 ve 2017 yıllarında yüzde 11'e kadar geriledi.
2021 yılında yüzde 15,5 çıkarken, 2022’de de yüzde 13,2’ye geriledi ancak o yıl başlayan KKM giderleri buna dahil edilmedi.
2023’te yine toplanan 100 lira verginin 15 lirası faize giderken, bu yıl da yükselişin sürmesi bekleniyor.
Faizin bütçeye oranı 2001 krizi döneminde yüzde 51'e kadar çıkarken, 2002'de bu oran yüzde 45 oldu. 2003'te yüzde 42'den 2011 yılına kadar kademeli şekilde düşerek yüzde 13,4’e kadar indi.
2017 yılında bütçeden faize giden pay yüzde 8,4 olurken, 2022 yılında yüzde 10,6 ve 2023'te yüzde 10,2 oldu.
Yorum Yazın