Birleşik Krallık, Büyük Britanya ve İngiltere arasındaki fark

Ben deniz C.G.P. Grey tarafından açıklanan Birleşik Krallık (ve daha fazlası) tanıtımına hoş geldiniz. Birleşik Krallık, İngiltere, Büyük Britanya? Üçü de aynı ülke midir? Yoksa farklı ülkeler mi? Yoksa Britanyalılar bu terimleri yanlış kullananlara gizliden gizliye kahkaha mı atıyor? Bu soruların yanıtlarını kim biliyor? Ben biliyorum ve şimdi size anlatacağım.

Hiç bilmeyenler için: burası dünya, burası Avrupa Kıtası ve burası da düğümünü çözmemiz gereken bölge!

Mor renkli bölge Birleşik Krallık. Karıştırılan nokta; Birleşik Krallık’ın tek bir ülke olmayıp ülkelerden oluşan bir ülke olduğudur. Tamamı eşit ve bağımsız dört milletten oluşur. Bunlardan ilki, kırmızı ile gösterilen İngiltere’dir. İngiltere, bu ülkelerden en büyük ve kalabalık olanı olduğundan ve fiili başkent Londra burada bulunduğundan dolayı bir bütün olarak genellikle Birleşik Krallık ile karıştırılır.

Kuzeyde mavi renkle gösterilen İskoçya ve batıda beyaz renkle gösterilen Galler yer alır.

Ve sıklıkla Birleşik Krallık’takilerin bile unuttuğu, turuncu ile gösterilen Kuzey İrlanda.

Her birinin halkı farklı bir isimle anılır.

Tamamına ‘Britanyalı’ diyebilirsiniz ancak tavsiye etmiyorum;

Zira, bu dört ülke de genellikle birbirinden hoşlanmaz. Kuzey İrlandalılar, İskoçlar ve Galliler,

üçünün de parlamentoları devredilmiş olmasına ve aksi doğru olmamasına rağmen İngiliz yasalarında oy kullanmalarına izin verilmesine karşın İngilizleri köle çalıştıran koloni ustaları olarak görür ve İngilizler de genellikle, diğerlerini koyunlarıyla çok fazla vakit geçiren köylü kırolar olarak görür. Ancak, bu dört ülkenin de pasaportu aynı olduğu için sevin ya da sevmeyin, hepsi Britanya vatandaşıdır.

Tam adı Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda olan Birleşik Krallık’ın Britanya vatandaşları! Eee Büyük Britanya nereye gizlenmiş?

İşte tam buraya: siyah renkli bölge Büyük Britanya’dır. İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda’nın aksine, Büyük Britanya siyasi bir terimden ziyade coğrafi bir terimdir.

Büyük Britanya, Britanya Adaları’nın en büyüğüdür.

Birleşik Krallık içinde ‘Büyük Britanya’ terimi genellikle İngiltere, İskoçya ve Galler için kullanılmakla birlikte Kuzey İrlanda kasıtlı olarak dışarıda bırakılmıştır.

Tamamen doğru olmasa da bunun sebebi genellikle, Büyük Britanya’yı oluşturan üç ülkenin de, İngiltere’ye ait Wight Adası, Galler’e ait Anglesey Adası ve İskoç Hembrides, Shetland Adaları, Orknet Adaları ve Clyde Adaları gibi Büyük Britanya’nın parçası olmayan adalara sahip olmalarıdır.

Britanya Adalarındaki ikinci büyük ada, İrlanda’dır.

İrlanda’nın bir ülke olmadığına dikkat etmek gerekir. Tıpkı Büyük Britanya gibi İrlanda da siyasi bir terim değil, aksine coğrafi bir terimdir. İrlanda Adası, değinmiş olduğumuz Kuzey İrlanda ile İrlanda Cumhuriyeti olmak üzere iki ülkeden oluşur. İnsanlar ‘İrlandalı’ dediklerinde Birleşik Krallıktan ayrı bir ülke olan İrlanda Cumhuriyeti vatandaşlarından bahseder. Ancak, İngiltere genellikle, Fransa sahillerine 50 km uzaklıkta olmasına rağmen kendini orta Atlantik’te bir ada olarak görme eğilimindedir. Ancak, bu, başka bir zamanın konusu.

Toparlayacak olursak:

Britanya Adalarındaki iki büyük ada İrlanda ve Büyük Britanya’dır. İrlanda Adası üzerinde İrlanda Cumhuriyeti ve Kuzey İrlanda olmak üzere iki ülke yer alır. Büyük Britanya ise İngiltere, İskoçya ve Galler olmak üzere üç ülkeden meydana gelir. Bu üç ülke Kuzey İrlanda ile birleştiğinde Birleşik Krallık oluşur. Bitti mi? Hayır!

Hala cevapsız pek çok soru var. “Niçin Kanada parasının üzerinde Britanya Kraliçesi’nin fotoğrafı var?” gibi. Bu soruyu cevaplamak için İmparatorluktan bahsetmemiz lazım. İngilizce konuşulan ülkelerde hiç kimse, bir zamanlar dünya topraklarının %25’ine yayılmış ve neredeyse dünya nüfusunun %25’ini yönetmiş Britanya İmparatorluğu’nu öğrenmeden eğitim görmüş olamaz. Bir yandan hızla ayrılan imparatorluğu hatırlamak kolayken, diğer yandan kan dökülmeksizin, diploması yoluyla kim bilir kaç ulusun bağımsızlık kazandığını genellikle unuturuz.

Bu hevesli uluslar, İmparatorlukla yerel ve özerk bir parlamento karşılığında devlet başkanı olarak kralı tanımaya devam ettikleri bir anlaşma yaptılar.

Ancak, bu durum akıllara bu ülkelerin (Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda v.s.) hala Birleşik Krallık’ın parçası olup olmadığı sorusunu getirdi. Tam olarak değil ama birbirlerine nasıl bağlı olduklarını anlamak için Kraldan bahsetmemiz gerekir.

Londra Kulesi’nde kadehi elinde oturarak BK için turistlerin bıraktığı milyonlarca sterlini kazanan fiziksel bir kraldan ziyade, tek kişilik bir şirketin gözde, karmaşık tüzel kişiliği olan kral! Peki bu şirketi kim kurdu?

Tabi ki Tanrı. Britanya Geleneğine göre gücün tamamı Tanrı’dan gelir ve kral bir Hıristiyan töreni ile taç giyer.

Ama Tanrı mikro yönetimle uğraşmak istemez, gücünü işine geldiği gibi kral denen bir şahsiyete devreder. Bu durum Londra Kulesi’ndeki fiziksel kral için böyleydi ancak zaman içerisinde sadece baştaki kral tarafından kontrol edilebilen yasal bir şirkete dönüştü. Birleşik Krallık’ın tüm yasaları var olma hakkını gücünü Tanrı’dan alan kraldan alır.

Birleşik Krallık’ın hem devlet başkanı hem de resmi devlet dini Anglikanizm’in en üst yöneticisi olarak görev yaptığı egemen monarşi ile hala teknik açıdan bir teokrasi (dine dayalı yönetim) olduğunu hatırlamakta fayda var. Bunlar, 1000 yıllık bir monarşi söz konusuyken ortaya çıkan tuhaflıklar. Tekrar Kanada ve diğerlerine dönecek olursak: diploması yoluyla bağımsızlıklarını kazanan ve kralın otoritesini tanımaya devam eden önceki kolonilere Milletler Topluluğu adı verilir. Bunlar; nüfus kalabalığı sırasıyla Kanada,
Avustralya, Papua Yeni Gine,
Yeni Zelanda, Jamaika, Solomon Adaları, Belize, Bahamalar, Barbados, Saint Lucia, Saint Vincent ve Grenadinler, Grenada,
Antigua ve Barbuda,
Saint Kitts ve Nevis, ve Tuvalu’dur.

Hepsi bağımsız milletler olsalar da, sınırları içerisinde küçük bir gerçek yetkiye sahip olmasına rağmen devlet başkanı olarak hala kralı tanımaktadır. Kral’a ait üç ülke daha var; bunlar Kral Bağımlıları’dır (Crown Dependencies). Milletler Topluluğu’nun (the Commonwealth Realm) aksine, bunlar bağımsız milletler olarak kabul edilmez, bu ülkelere kral tarafından yerel özerklik ve Birleşik Krallık tarafından Britanya Vatandaşlığı verilmiştir. Fakat, yine de Birleşik Krallık bu ülkelerin yerel meclislerinin yasalarına hükmetme hakkını haizdir.

Kral Bağımlıları (Crown Dependencies):

Man Adası, Jersey,
ve Guernsey.

Şimdi her şey yerine oturdu mu?

Neredeyse ama tam değil. Hala birkaç problemli konu var, işte bunlardan biri:

İspanya’nın Güney Sahilinde, kayalıkları, maymunları ve Birleşik Krallık ile İspanya arasında diplomatik gerginliğe neden olan önemi ile ünlü küçük Cebelitarık şehri. Ya da Birleşik Krallık ile Arjantin’in savaşmalarına neden olan Falkland Adaları’na ne demeli?

Bu yerler, Britanya Denizaşırı Toprakları olarak bilinen kral mülklerinin son grubudur.

Önceki adı ‘kral kolonileri’ kökenleri vermiştir.

Bunlar, Britanya İmparatorluğu’nun son kalıntılarıdır.

Milletler Topluluğu ülkelerinin aksine, bağımsızlıklarını kazanıp askeri ve bazen ekonomik yardım için Birleşik Krallık’a bel bağlamaya devam etmemişlerdir. Kral Bağımlıları gibi sınırları içinde doğan herkes Britanya vatandaşıdır.

Kral kolonileri, nüfus çokluğu sırasıyla Bermuda, Cayman Adaları,
Turks ve Caicos Adaları,
Cebelitarık,
Britanya Virgin Adaları,
Akrotiri ve Dhekelia, Anguilla, Saint Helena, Ascension Adaları,
Tristan da Cunha, Montserrat, Britanya Hint Okyanusu Bölgesi,
Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları, Falkland Adaları,
Britanya Antarktik Bölgesi, ve
Pitcairn Adaları’dır. Özetle, Birleşik Krallık Britanya Adaları üzerinde yer alan bir ülke olup monarşi ile yönetilen bir Krallık’ın parçasıdır. Ayrıca, krallığın ve Britanya Adaları’nın bir bölümü kral bağımlılarıdır. Hala Kraliyeti tanıyan bağımsız eski imparatorluk ülkeleri, Milletler Topluluğu ve eski İmparatorluk’un bağımlı parçaları, Britanya denizaşırı topraklarıdır.

Etiketler: birleşik krallık, büyük britanya, ingiltere