Pazar Gününe Yakışır Konularda Bu Hafta: 12 Maddeyle 'Uykunun Evrimi'
5 dakika daha.
Sevgiliniz yoksa, pazara denk gelmiş bir sevgililer gününde yapılacak en mantıklı hareket uyumak tabii... Yine de genel olarak az uyuyorum diye üzülmeyin: Muhtemelen, insanın primat atalarına göre çok daha az uyuduğu halde gayet verimli uyuduğunu bilmiyordunuz. Uykunun evrimine bakalım:
1. Duke Üniversitesi araştırmacılarının bilimsel literatür taramaları, yüzlerce memelinin uyku alışkanlıklarını ortaya çıkarmış.
Aralarında insanlar olarak çok yakın akrabalığımızın bulunduğu 21 primat türü var: Babunlar, lemurlar, orangutanlar ve şempanzeler dahil.
2. Araştırmada insanların primat atalarına kıyasla çok daha az uyuduğu ortaya çıkmış.
Dünyanın her yerindeki insanların ortalama uyku süresi gün başına 7 saat. Misal makak ve lemurlarda bu süre 14 - 17 saate uzayabiliyor.
3. Daha az uyuduğumuz halde daha verimli uyuyoruz.
Yani uyuduğumuz sürenin büyük çoğunluğunda uykumuz ağır, çok az bir kısmında hafif.
4. Örneğin son derece gerçekçi rüyalar gördüğümüz R.E.M periyodu, insan uykusunun yaklaşık %25'ini oluşturuyor.
R.E.M yalnızca memelilere ve bazı kuş türlerine özel; ve hafızayı güçlendiren bir periyot. Maymunlarda bu süre %5'i zar zor geçiyor.
(Evet grubun adı burdan geliyor.)
5. İnsan uykusu 2 temel evreden oluşuyor:
R.E.M evreleri ve N-R.E.M evreleri; yani rapid eye movement (hızlı göz hareketinin) olduğu evre ile olmadığı evreler. R.E.M esnasında beynin çalışması uyanıkkenki çalışmasına çok benzer olduğu için bu evre çok önemli (bu esnada uykumuzun kesilmesini sevmiyoruz). Bir teoriye göre hatırlama-anımsayabilme olgusu R.E.M uykusu esnasında gerçekleşiyor.
6. Antropolog David Samson'a göre insan, kısa uyuduğu halde en yüksek verimle uyuyan canlı türü.
Samson bu kanıya varana dek 2.000 saat kadar, orangutanları R.E.M. ve R.E.M dışı uyku hallerindeyken gözlemlemiş.
7. Yine de yapay ışığa çokça maruz kalışımız uyku ihtiyacımızı arttırıyor.
Sokak lambaları, bilgisayar ekranları ve her türden elektronik aletle çevrilmiş, çokça yapay ışığa maruz kalan şehir insanlarının uyuma veya 'kestirme' ihtiyacı daha yüksek. Elektriğin olmadığı yerleşim bölgelerinde uyku alışkanlıklarını inceleyen bir başka araştırmanın bulguları bu yönde.
8. Ancak insan uzun uykudan ziyade, kaliteli uyku yönünde evrilmiş.
Yapay ışık uyku süremizi kısaltan tek etken olsaydı eğer, halen elektriksiz yaşayan avcı-toplayıcı toplumların bizden çok daha uzun süreler uyuyor olması gerekirdi -ve hayır onlar da daha uzun uyumuyor; yalnızca biz daha çok uyumak istiyoruz.
9. Modern insanın "uyuma ortamı" da uyku kalitesinde etkili.
İnsan veya primat atalarımızın aksine, sıcacık ve rahat bir 'yatakta' uyuyor olmak da verimli uykunun önemli bir anahtarı.
10. Oysa atalarımız bu konuda epeyce çile çekti.
Ateşin başında, toplu halde, yırtıcıları uzak tutacak biçimde, toprak üstünde veya ağaç tepelerinde uyumaya çalışmak kuşkusuz verimsiz oluyordu.
11. Hiç değilse üretkenliğe daha uzun vaktimiz kalıyor.
Bari böyle teselli bulalım...
12. Özel Bonus: Hangi ülke kaç saat uyuyor?
*Dakika bazında ülke insanlarının günlük uyuma süreleri
Yorum Yazın
konuyu yatakta uyuklarken okudum. Saat 15:12
Türkiye olarak iyiyiz iyiyiz :)