İnsanlar Tarafından Yetiştirilmeden Önce Sebze ve Meyveler Nasıl Gözüküyordu?
Aşağıdaki resimleri gördükten sonra; karpuzdan bir dilim kesmeden önce, mısırdan bir diş almadan önce bu görüntüler gözünüzün önüne gelebilir. Zira meyve ve sebzelerin vahşi halleri çok ilginç gözüküyor.
Modern Meyve ve Sebzeler
Ne kadar güzel ve sağlıklı gözüküyorlar değil mi? Genetiği değiştirilmiş organizmalar yani yaygın kısaltması ile GDO aslında çok kısa bir zamandan beri gündemimizde. Ancak insanoğlu binlerce yıldır yiyeceklerinin genetiği ile oynuyor. Sözün özü sebze ve meyvelerin vahşi hallerinin lezzet ve görüntüsü, modern hallerinden çok farklıydı.
Yabani Karpuz
1645-1672 yılları arasına tarihlenen Giovanni Stanchi'nin bu tablosunda görülen karpuzun içinin kof ve altı tane üçgenden oluştuğunu görüyoruz.
Modern Karpuz
Zaman içinde karpuzun geçirdiği evrime bakılırsa, sulu ve yoğun bir hale geldiği gözleniyor. Yukarıdaki çizimin kurumuş ve olmamış olduğu iddialarına karşılık siyah ve taze gözüken çekirdekler kanıt olarak gösteriliyor.
Yabani Muz
İlk muzun en azından 7 bin yıl önce hasat edildiği biliniyor. Bunu 10 bin yıl önceye dayandıran kaynaklar da mevcut. Vahşi muza benzer ürünler Papua Yeni Gine ve Güneydoğu Asya'da yetişiyor. Görüldüğü gibi sert tohumlar modern ürüne ters bir şekilde muzun içindeler.
Modern Muz
Modern muzun geçirdiği evrim ile daha ergonomik, çok lezzetli ve kabuğunun daha tazeliğini korumasında daha etkili olduğu görülüyor.
Yabani Patlıcan
Tarihten bu yana rastlanan patlıcanlarda sarı, beyaz ve mor gibi renklere rastlandığı bildiriliyor. Bilinen ilk patlıcanların günümüz Çin coğrafyasında hasat edildiği bazı kaynaklarda aktarılmış durumda.
Modern Patlıcan
Modern patlıcanların vahşi halinden çok daha büyük ve çok daha koyu renkte olduğu gözleniyor.
Yabani Havuç
Bilinen ilk havuçların günümüz İran coğrafyasında 10.yüzyılda yetiştirildiği biliniyor. Çatallı kök, mor ve beyaz renk ve ince gövde; vahşi havucun karakteristikleri olarak göze çarpıyor.
Modern Havuç
Çiftçiler bu sebzeyi, lezzetl ve bugünkü şekline evrilttiler. Bu evrimde değişen bir şey de sebzenin kışları hasat edilen bir sebzeye dönüşmesi oldu.
Yabani Mısır
Tarihte ilk evcilleştirilmiş mısıra milattan önce 7 bin yılında rastlanıyor. Bilinen bu mısır çok ince ve taneleri de tıpkı patates gibi kuru bir yapıya sahip.
Modern Mısır
Bugünkü mısırın 9 bin yıl önceki atalarından bin kat daha büyük olduğu bildiriliyor. Ayrıca %5 civarında daha şekerli olduğu da bulgular arasında. Bu değişimlerin yarısından fazlasının 15.yüzyılda mısırın Avrupa'ya göçlerle taşındıktan sonra gerçekleştiği de biliniyor.
Yabani Şeftali
Görselde görüldüğü gibi milattan önce 4 binlere dayanan tarihinde ufacık bir boyutu olan doğal şeftalinin tadı; tatlı, tuzlu, toprağımsı ve ekşi olarak aktarılmış.
Modern Şeftali
Şeftalinin günümüzdeki yapay formunda tatlı ve sulu bir yapı sağlanmış. Büyüklük neredeyse vahşi formundan 64 kat büyütülmüş ve yenebilir kısım %90'lara çıkarılmış.
Yabani Portakal
Vahşi portakal görüldüğü gibi daha az sulu ve görsel anlamda da iştah açıcı bir mevye değil. Modern şeklinin aksi olarak ağaçlardan değil çalılardan toplanıyor.
Modern Portakal
Portakal geçirdiği evrim ile birlikte neredeyse tamamı su ve yenebilir kısımdan oluşuyor. Şekerlilik ve ekşilik açısından da portakalın modern halinin vahşi hali ile ilgisi yok.
Yabani Ananas
Anavatanı Güney Amerika olarak biliniyor. Vahşi ananasın taneli ve tohumlu olduğu ve daha az sulu olduğu aktarılıyor.
Modern Ananas
Modern ananasın su ve şeker yoğunluğu onu çok sevilen bir yiyecek olmasına sebep oluyor. Evcilleşmesi ile birlikte tropikal bölgeler için çok önemli bir ticari mal haline de gelmiştir.
Yabani Domates
Boyutları çok küçük ve en olgunlarının rengi dahi modern haline benzemiyor. Terminolojik ismi Lycopersicon olan vahşi domatesin lezzetinin de günümüzdeki torunları ile alakası olmadığı bildiriliyor.
Modern Domates
Modern domates günümüzde dahi farklı çeşitleri ile evrimine devam ediyor. Şekillerinin dışında benzeyen tek şey ise tatları. Farklı formları olsa dahi genel anlamda tatları birbirine çok yakın sonuçlar olan domatesler, değişimine her geçen gün devam ediyor.
Yabani Patates
Vahşi patatesin kökleri bugünkü Orta Amerika'dan güneye doğru giden bir hatta dayalı. Bu köklerden 200'e yakın farklı tür elde edildiği de söyleniyor. Evcilleştirilmesi de 6 bin yıl öncesine dayanıyor. Bu coğrafyada halen patatesin 120'ye yakın çeşidi elde edilebiliyor.
Modern Patates
Tüm dünya üzerinde yetiştirilebilir bir versiyona erişen modern patates sadece su oranı, boyut ve belki de sarının tonları üzerinden ayrılabiliyorlar. Vahşi çeşitler tam aksine renkleri ve özgün şekilleri ile birbirlerinden ayrılabiliyor.
Yorum Yazın