Sosyal Medyada Rezil Olmamak İçin Bilmeniz Gereken 12 Çok Basit Dil Bilgisi Kuralı
Sosyal medyada yapılan imla yanlışları, tüyleri diken diken etme özelliğine sahiptir. Biz de bu yanlışları ve yanlışları yapmamanız için ufak tüyoları derledik. Siz siz olun bu yanlışları aman diyeyim yapmayın!
1. Bağlaç olan "De/Da" ayrı yazılır!
Sağda solda gördüğümüz ve en sık yapılan hata budur. Bunun daha kötüsü bir çekim eki olan -de/-da'nın ayrı yazılmasıdır. Kuralı ise şudur:
- De/Da bir bağlaç yani kendi başına bir sözcüktür. Bu yüzden ayrı yazılması gerekir. Tamam ayrı yazdınız diyelim; ama asla ünsüz benzeşmesine sokmayın bunu.
Örnek: Gelip te konuşma! (Yanlış), Gelip de konuşma! (Doğru)
- Bu bağlaç olan De/Da'yı anlamanın aslında çok basit bir yolu var:
Cümleye ikinci bir 'de' getiriyoruz. Ortaya, anlamsız saçma sapan bir şey çıkıyorsa ayrı; anlamlı bir şey çıkıyorsa bitişik.
Örnek: 'Ben de özledim.' > 'Ben de (de) özledim.' Anlamsız olduğu için ayrı yazılıyor!
Örnek 2: 'Bende kal bugün.' > 'Bende (de) kal bugün.' Anlamlı olduğu için bitişik.
Kolay değil mi? :)
2. Bağlaç olan Ki ayrı yazılır!
Bağlaç olan de/da'nın amcaoğluna geldi sıra. Bağlaç olan ki ayrı yazılır, burası kesin! Ancak çekim eki olan -ki yazılmaz. Bunu da ayırt etmenin çok basit bir yolu var. Şöyle ki:
Bu sefer sadece kelimeye getirilen bir '-ler' ekiyle durum netleşiyor. Eğer ortaya anlamsız, saçma sapan bir şey çıkıyorsa ayrı, anlamlı bir şey çıkıyorsa bitişik!
Örnek: 'Duydum ki unutmuşsun.' > 'Duydum ki (ler)' çok saçma olduğu için ayrı!
Örnek 2: 'Bu ara bizimki de kafayı yedi iyice.' > 'Bizimki(ler)' anlamlı olduğu için bitişik!
3. SOM BAHÇEM
Bağlaç olan ki sadece şu hallerde bitişik yazılır:
Sanki
Oysaki
Mademki
Belki
A
Halbuki
Çünki>Çünkü
E
Meğerki
SOM BAHÇEM yani!
4. "Mi" soru edatı ayrı yazılır!
Bunların içinde ayrı yazılması en kolay olanı 'mi' soru edatıdır. Kuralı falan da yok! Tek sıkıntı olumsuzluk ekiyle karıştırılmasıdır. Şöyle ki:
Örnek: 'Gelmiyormusun' yazacağız. Ama nereden ayıracağımız konusunda çelişkide kaldık. Eğer iki tane 'mi'li şey görürsek ve nereden ayıracağımızı bilmiyorsak sondakini ayırıp işin içinden çıkabiliriz. Yani soru edatı olan 'mi, mı, mu, mü' her zaman sondadır.
Yani doğrusu: 'Gelmiyor musun?'
5. Ünsüz Benzeşmesi/Ünlü Yumuşaması
Fıstıkçı Şahap çok delikanlı bir abimizdir, onu abimiz sayıp en azından bayramlarda hatırlarsak benzeşme ve yumuşama ile ilgili yanlış yapmayız!
- Kural şu: Eğer bir sözcük, sert ünsüzle bitiyor ve ünlüyle başlayan bir ek alıyorsa yumuşar!
Örnek: Kitabımı versene! 'Kitap-ı' olduğu için p>b olmuş!
- Kural 2: Eğer bir sözcük sert ünsüzle bitiyor ve buna yumuşak ünlüyle başlayan bir ek geliyorsa, o ek sertleşir/benzeşir!
Örnek: Kitaptan üçüncü sayfayı açın! 'Kitap-dan' olduğu için benzeşmiş!
Son bir not: Özel isimler yumuşamaz.
6. Şey belgisiz zamiri ayrı yazılır!
Şey her daim ayrı yazılır:
Bir şey, çok şey, her şey, birkaç şey...
7. "Hiçbir" bitişik yazılır!
En ama en çok yapılan yanlışlardandır! Birkaç da var!
8. "Herhangi" de bitişik!
Zaten 'herhangi bir şey'i doğru yazabiliyorsanız, bu iş bitmiş demektir ;)
9. Noktalama işaretinden sonra bir boşluk bırakın. Lütfen!
Yazınızın yukarıdaki gifteki gibi görünmesini istemiyorsanız, lütfen noktalama işaretinden sonra bir boşluk bırakın. Aksi halde, isterseniz Çalıkuşu'nu yazın, o, çöp oluyor, okunmuyor. Sonra adınız kargacık, burgacık olarak kalıyor. Aman ha!
Örnek: Ben,keyfim,kahyası bugün yatmak istiyor. (Çirkin, evde kalmış)
Örnek: Ben, keyfim, kahyası bugün yatmak istiyor. (Yakışıklı, karizmatik)
10. Kesme işaretinin kullanımı:
En genel kuralı özel isimlerden sonra kullanılması. Bunun dışında iki tane kuralı var:
1. Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:Türkiye Büyük Millet Meclisine, Bakanlar Kurulunun...
2. Eğer bir özel isim yapım eki almışsa, ondan sonra gelen çekim ya da yapım ekleri kesme işaretiyle ayrılmaz: Bursalı, Türkçede, Türklüğün...
11. "Dünya"nın yazımı:
Dünya eğer terim anlamında yazılıyorsa büyük, geri kalan anlamlarında küçük harfle yazılır!
1- Ay, Dünya'nın uydusudur! (Büyük)
2- Verme dünyaları alsan da bu cennet vatanı. (Küçük)
12. Son olarak, telefonunuzun ya da internet sitelerinin sizi düzeltmesine izin verin!
