Dosya: Cumhurbaşkanlığı Seçimi Hakkında Bilmeniz Gereken 15 Şey

2007 yılında kabul edilen anayasa değişikliğine göre ilk kez Cumhurbaşkanını halk seçecek. YSK Köşk yarışı için tarihi açıkladı. Cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turu 10 Ağustos'ta yapılacak.

Peki Cumhurbaşkanını kim seçecek; Meclis mi halk mı? Cumhurbaşkanı seçimi ne zaman? Cumhurbaşkanı birinci turda seçilemezse Cumhurbaşkanlığı ikinci tur seçimi ne zaman yapılacak? Cumhurbaşkanı seçimine katılmak için adaylarda hangi şartların bulunması gerekiyor. Cumhurbaşkanı adayları kimler, Abdullah Gül yeniden Cumhurbaşkanı adayı olacak mı? Erdoğan Cumhurbaşkanı adayı mı?

İşte Cumhurbaşkanlığı seçimlerine dair bilmeniz gereken her şey...

28 Ağustos 2007'de 11. Cumhurbaşkanı olarak seçilen Abdullah Gül'ün görev süresi  Anayasa uyarınca 28 Ağustos 2014'te bitecek.

Cumhurbaşkanı seçilme yeterliliği Anayasamızın 101'inci maddesinde düzenlenmiştir. 101'inci maddeye göre,

'Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisince kırk yaşını doldurmuş ve yükseköğrenim yapmış kendi üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından seçilir'

Cumhurbaşkanlığı'na 'Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi milletvekilinin yazılı teklifi' ile mümkün olabilecek. Ayrıca, en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde 10'u geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilecek.

Anayasa ve Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu uyarınca, mevcut cumhurbaşkanının görev süresinin bitmesinden önceki 60 gün içinde seçim sürecinin tamamlanması gerekiyor. Abdullah Gül 28 Ağustos 2007'de cumhurbaşkanı seçildi. Buna göre, cumhurbaşkanı seçim süreci 28 Haziran'da başlayacak ve 28 Ağustos 2014 tarihine kadar bitmiş olacak.

Gül'ün Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından Meclis'te Anayasa değiştirildi ve Cumhurbaşkanlarının iki turlu sistem ile, halk tarafından seçilmesi benimsendi. Böylelikle 2014 yılında yapılacak seçimde Çankaya'ya çıkacak 12. Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi karara bağlandı.  Böylece Türkiye anayasalarının 'tepkisel' olma özelliği Cumhurbaşkanı'nın halk tarafından seçilmesine ilişkin anayasa değişikliğine de yansıdı.

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 2007 yılında yapılan seçimlerde bir kereye mahsus 7 yıllığına seçilmişti. Cumhurbaşkanı seçimini ise TBMM yapıyordu. 

Refarandum sonrası yapılan değşiklik ile  Cumhurbaşkanı seçim kanunu değişti. Artık halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl olacak ve  seçilen kişi bir kez daha aday olabilecek.

İlk turda cumhurbaşkanı seçilebilmek için geçerli oyların salt çoğunluğunu yani yüzde 51'ini almak gerekiyor. İlk turda bu çoğunluğa ulaşılamaması durumunda ise ikinci tur seçime gidilecek. İkinci tura ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.

 İkinci turda adaylardan birinin çekilmesi veya vefatı gibi bir durum olursa, yerine ilk turdaki adaylar içinde en çok oy alan kaydırılacak.

İki tur arasında ise 2 haftalık bir zaman dilimi konulacak.  İlk turda hiçbir aday kullanılan oyların salt çoğunluğunu alamazsa, ikinci tur, birinci turu izleyen ikinci pazar günü yapılacak.

Cumhurbaşkanının seçim tarihi, Yüksek Seçim Kurulu tarafından ilk oylama 10 Ağustos 2014 Pazar günü, seçimin ikinci oylamaya kalması durumunda ise ikinci oylama 24 Ağustos 2014 Pazar günü olarak belirlendi.

Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın bulundukları ülkede oy kullanma tarihleri ve gün sayısı farklılık göstermekle birlikte ilk oylama 31 Temmuz - 3 Ağustos 2014, seçimin ikinci oylamaya kalması durumunda ise 17 - 20 Ağustos 2014 tarihleri olarak belirlendi.

30 Mart’ta kullanılan geçerli oy sayısı esas alınacak olursa cumhurbaşkanlığı seçiminin ilk turda sonuçlanması için en az 22 milyon seçmenin oyuna ihtiyaç var.

Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kanununa göre, 'adaylar, yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan, tüzel kişilerden ve Türk uyrukluğunda olmayan gerçek kişilerden bağış ve yardım alamayacaklar.'

Kanun ayrıca, adayların YSK tarafından belirlenecek adaylık başvurusu süresi içinde mal bildiriminde bulunmalarını ve 'seçilen' adayın mal bildiriminin, seçim sonuçlarının kesinleşmesinin ardından Resmî Gazete'de yayımlanmasını öngörüyor.

Cumhurbaşkanlığı seçimiyle bu yıl ilk kez yurt dışındaki Türkler bulundukları ülkelerde oy kullanabilecek.

Matematiksel olarak iki buçuk milyonu aşkın gurbetçi seçmenin önemli bir bölümünün desteğini sağlayan aday cumhurbaşkanlığı seçiminde avantaj sağlayabilir.

Yurt dışında oy kullanılabilmesi için YSK’nın kararı ve o ülkenin izin vermesi gerekiyor. 56 ülke ve 118 temsilcilikte sandık kurulması öngörülüyor. Kayıtlı seçmen sayısının 500’ün altında olduğu ülkelerde ise sandık kurulmayacak.

4 gün sürecek oylamada, oylar tutanağa nakledilecek, daha sonra 'saklama kurulları'nca torbalara konarak mühürlenecek ve Türkiye'ye gönderilecek.

Cumhurbaşkanı seçiminde kullanılacak oy pusulasında 'Cumhurbaşkanı Adayları' ibaresi ile YSK tarafından çekilen kuraya göre sırası belirlenen adayların adı ve soyadı ve vesikalık renkli fotoğrafları yer alacak.

Cumhurbaşkanı seçiminde, sadece baş harfleri büyük olan beyaz renk üzerine 'Evet', kahverengi renk üzerine 'Hayır' ibareleri yazılı, iki ayrı renkten oluşan birleşik oy pusulası kullanılacak.

Başbakanın Cumhurbaşkanlığına adaylığı konusunda yasada herhangi bir kısıtlama bulunmamakla birlikte Anayasamızın 101'inci maddesinde yer alan hususlar geçerlidir.

Son olarak AKP'nin iki önemli karar organının; Merkez Yürütme Kurulu (MYK) ve Merkez Karar ve Yönetim Kurulu (MKYK) art arda yaptığı toplantı ile iki kritik konuda karar verildi. Cumhurbaşkanı adaylığı, 3 dönem kuralı ve 2015 seçimlerinde dar ya da daraltılmış bölge sisteminin uygulanıp uygulanmaması konularından ikisinde resmi karar verildi.

Böylece  AKP MKYK toplantısında 'üç dönem kuralının uygulanması' kararının  alınması Başbakanın cumhurbaşkanlığı adaylığı olasılığını güçlendirildi.