Türkiye'nin İlk Silah ve Cephane Fabrikası Nasıl Soba Üretmeye Başladı?
Türkiye'nin İlk Silah ve Cephane Fabrikası Nasıl Soba Üretmeye Başladı?
Tarih 1913..
Mustafa Kemal Sofya’da askeri ateşeyle..
Bulgaristan parlamentosunda Türk milletvekili olan Varnalı Şakir Zümre ile de yakın arkadaştı..
Şakir Zümre bir gece Mustafa Kemal’i Sofya’da Bulgar Ulusal Operası’nda Carmen’i izlemeye götürdü..
Mustafa Kemal operayı hayranlıkla izledi..
Sonra Şakir Zümre’nin kulağına eğilerek, “Balkan Savaşı’nda yenik düşmemizin nedenini şimdi daha iyi anlıyorum. Ben Bulgarları çiftçi halk olarak biliyordum. Oysa adamların operaları bile var… Sanatçıları, müzisyenleri, dekoratörleri, hepsi var.. Hepsi de eğitimli… Şu opera binalarına bak!” dedi..
İkili daha sonra Splendid Palas Otele giderek odalarına çekildi..
Bir süre sonra Şakir Zümre’nin kapısı çaldı..
Mustafa Kemal’i uyku tutmamıştı..
“Ne kadar müthiş bir olaydı..” dedi ve ekledi..
“Çok sesli müzik, çağın gereğidir..Bulgarlar bunu başarmış..Bizim ülkemizde de operaya kavuşacağımız günleri görebilecek miyiz acaba?”
Tarih 1922..
Mustafa Kemal ile samimiyetini ilerleten Şakir Zümre, Mareşal Fevzi Çakmak ile de yakındı..
Kurtuluş Savaşı boyunca önce Kuvai Milli güçlerine, ardından da düzenli orduya yurt dışından silah gönderdi…
Kurtuluş Savaşının kazanılmasında onun gönderdiği silahların etkisi büyüktü..
Bu hizmetleri karşılığında meclis tarafından istiklal madalyası ile ödüllendirildi.
Tarih 1937..
Şakir Zümre sürpriz bir sipariş aldı..
Siparişi veren daha 15 yıl önce Kurtuluş Savaşında yendiğimiz Yunanistan’dı..
Yunan Ordusuna satılacak bomba ve silahların değeri 1.5 milyon liraydı..
Bu, o güne kadar gerçekleşen ilk rekor ihracattı..
Gazeteler bunu birinci sayfalardan ekonomik zafer manşetiyle duyurmuştu..
Yunanistan Başbakanı General Metaksas şöyle diyordu.
““Bombaların iyiliğine olduğu kadar, ne bizim tarafımızdan, Türkiye’ye ne de Türkiye tarafından bize karşı kullanılmayacağı na da itimadımız vardır”
Tarih 1940
Atatürk’ün ölümünden sonra cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü, kendisini tarihten silmeye çalışan geçmişle hesaplanmak için düğmeye basmıştı..
Atatürk’e yakįn olan ve õzellikle Celal Bayar dönemi devletten ihale alan işadamları hakkında incelemeler başlattı..
Usulsüzlük yapanlar cezalandırılır, yapmayanlara ise zorluk çıkarılıyordu..
Şakir Zümre Türk Silahlı kuvvetlerinin ihtiyacını karşıladığı için ona dokunmak zordu..
Ama İsmet İnönü’nün Amerika ile imzaladığı Marshall yardımı Şakir Zümre için sonun başlangıcı oldu..
Amerika silah fabrikasının kapatılmasını istedi.
Şakir Zümre silahtan vazgeçip tarım araçları üretmeye başladı..
Amerika “Ben bedava traktör vereceğim” dedi..
Şakir Zümre tarım aracı imalatından da vazgeçti..
Bir süre İş Bankası’nın kumbaralarını yaptı..
Ardından demirdöküm soba ve kuzinelerle Türkiye’de marka oldu.
Şakir Zümre 16 Haziran 1966’da vefat edince, fabrikası da kapandı.
Türkiye 1921 yılında Amerikan mandası olmayı kabul etmemişti..
Ama daha 1924 yılında itibaren bu ülkede Amerikan arabaları, jipleri, motorsikletleri dolarla satılmaya başlamıştı..
Bazı milletvekilleri Amerikan şirketletinin temsilcisi gibi çalışıyordu..
Gazeteler boy boy Amerikan arabalarının reklamını veriyordu..
Hatta “Alırsın Ford, olursun Lord” diyorlardı..
Kim Lord oldu, bilmiyorum..
Ama Marshall yardımıyla Türkiye’nin ilk silah fabrikatörü Şakir Zümre’nin mort olduğunu biliyorum..