Türkiye'nin İlk Kadın İllüstratörü Sabiha Rüştü Bozcalı'nın Hayatı ve Çalışmaları
Daha önce Türk grafik sanatının kurucusu ve İllüstrasyon sanatının Türkiye'deki ilk uygulayıcısı olan İhap Hulusi Görey'i şu içeriğimizde konu almıştık. Şimdi de Cumhuriyet tarihinin ilk profesyonel kadın illüstratörü olan 1903 doğumlu Sabiha Rüştü Bozcalı'nın hayatı ve çalışmaları sizlerle.
Dahiliye Nazırı Memduh Paşa’nın sanatkar kızı Handan Hanım ile Bahriye Nazırı Bozcaadalı Hasan Paşa’nın oğlu Amiral Rüştü Paşa’nın ikinci çocuğu olan Sabiha Rüştü, annesinin teşvikiyle beş yaşında resme başladı. İlk derslerini ressam ve müze müdürü Ali Sami Boyar’dan aldı.
15 yaşından itibaren yaklaşık tarihleriyle 1918-1920 arasında Berlin’de Lovis Corinth ile, 1921-1924 arasında Münih’te Moritz Heymann ve Karl Caspar ile ve 1925-1926 arasında aldığı davet üzerine Kahire’de de bulundu.
Namık İsmail ve Sedirde Uzanan Kadın isimli çalışması
Bozcalı, Münih ve Berlin’de eğitim gördükten sonra İstanbul’daki Sanayi-i Nefîse Mektebi’ne gitti. 1928-1929 yıllarında, İstanbul’daki Güzel Sanatlar Akademisi’nde Namık İsmail’in atölyesine devam etti.
Sabiha Rüştü Bozcal'nın 1928 yılında resmettiği İstanbul Kız Kulesi ve Salacak sahilinden denize girenler.
Paul Signac ve çalışmalarından biri.
1930-1933 arasında Paris’te Paul Signac ile çalıştı. Neo-Empresyonist ressam Paul Signac’ın “kabiliyetli, resim sanatının gerektirdiği hassasiyete sahip ve kendini tamamen bu mesleğin zorlu çalışmasına adayan biri” olarak tanımladığı Sabiha Rüştü Bozcalı, manzara ve natürmortlar yaptı ama özellikle portreleriyle dikkati çekti.
Anadolu kentlerini resmetmek üzere Cumhuriyet Halk Fırkası ve Halkevleri tarafından 1939’da ikincisi düzenlenen “Yurt Gezileri”ne davet edilen on sanatçının arasına girdi. Geziye seçilen ilk kadındı. Bu kapsamda, modernleşme ve yeni bir kültürel kimlik oluşturma sürecini belgelemek üzere 1939’da Zonguldak’a gönderildi; fabrikalara yoğunlaşarak şehirdeki endüstriyel gelişim sürecinden ayrıntıları yansıttı. Ancak Sabiha Bozcalı’ının endüstri konulu birçok resmi, sergi listelerinde olmasına rağmen, bu eserlerin şu anda nerede olduğu bilinmemektedir.
1946’da adı TEKEL olarak değiştirilen İnhisarlar İdaresi ve Yapı Kredi Bankası gibi önemli kurumlar için yaptığı çizimlerle reklam ve yayıncılık alanlarında dönüşüm geçirmekte olan görsel anlatım diline katkıda bulundu.
Giorgio de Chirico ve en beğenilen çalışmalarından biri
1947-1949 arasında Roma’da Giorgio de Chirico ile çalıştı. 1953’ten itibaren Milliyet başta olmak üzere Yeni Sabah, Hergün, Havadis, Cumhuriyet ve Tercüman’da gazete ressamı olarak görev yaptı.
Reşad Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi sayılarından biri
Reşad Ekrem Koçu’nun İstanbul Ansiklopedisi’nin ressamlarından biri olan Sabiha Rüştü Bozcalı, yakın iş birliğinde olduğu tarihçinin yanı sıra resimlediği kitaplar arasında Orhan Veli’nin Türkçeye çevirdiği “La Fontaine Masalları”, Osmanlı Padişahları ile Nezihe Araz’ın “Anadolu Evliyaları ve Yunus Emre” eserleri yer alıyor.
Ressam Sabiha Rüştü Bozcalı (sağda)
95 yıl süren yaşamının neredeyse yarısını resim eğitimiyle geçiren Sabiha Rüştü Bozcalı 1998 yılında hayata gözlerini yumdu.
Sabiha Rüştü Bozcalı’nın yaşamı ve az bilinen üretimi, 6 Mart 2016’ya kadar SALT Galata’da sergilenecek.
Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e geçiş döneminde yetişen ressam Sabiha Rüştü Bozcalı’nın yaşamına (1903-1998) odaklanan sergi, 2014’te SALT Araştırma’ya bağışlanan arşivi ve şimdiye dek kapsamlı olarak incelenmemiş üretimini kamuya açıyor. Türkiye’nin ilk kadın illüstratörlerinden olan Bozcalı’nın kültür tarihindeki rolüne ışık tutmayı amaçlayan sergide, çeşitli desen, resim, fotoğraf, günlük, mektup ve kartpostalları ile katkıda bulunduğu yayınlar yer alıyor.
Sergide yer alan çalışmalarının bazıları
Kendini resmettiği bir çalışması ve oldukça zor bir perspektifle neredeyse hatasız çizdiği St. Antuan Katolik Kilisesi.
Sabiha Rüştü Bozcalı gözünden Ayasofya (suluboya)
Rumeli Hisarı
Süleymaniye Camii
Yassıada duruşmaları Sabiha Rüştü Bozcalı çizimiyle
Yorum Yazın
İlk kez duyduğum bir isim bu ismi bana tanıttığın için teşekkürler.
Sanatçılar ölmez.
Cumhuriyet kadını :))