Torpilden Adam Kayırmadan Şikayet Edenlerin Kaçı Liyakat Sistemi Gelse Şu An Sahip Olduğu Başarıya Ulaşabilir?
Herkes hak ettiğini alsa gerçekten başarılı olacağınıza inanıyor musunuz?
Daha evvel "meritokrasi" kavramını duymuş muydunuz?
Aslında Türkçe karşılığı 'liyakat' ancak bundan biraz daha geniş bir anlamı kaplıyor. Meritokrasi zeka, çaba ve yeteneğin bir arada değerlendirilerek insanların alacağı işleri, bulunacağı kademeleri belirlemeye dayalı bir yönetim biçimi. Ülkenin yöneticilerinden tutun da en temel işi yapan memur da bu esasa göre işe geliyor, bu esasları karşılayamadığında işinden oluyor.
Türk siyasetinde ve haberciliğinde de sık sık duyduğumuz liyakatı meritokrasi altında inceleyerek gitmek durumu somutlaştırmaya fayda sağlar.
Meritokrasi, artık tüm dünyanın peşinden gittiği bir ideal biçim. Her yerde buna dair atıflar duyabilirsiniz, herkesin torpille bir yere geldiği, adam kayırdığı, nepotizme dahil olduğu...
Üniversite sınavları bile meritokrasi açısından tartışmalıdır, çünkü herkese eşit alan sunulmayan her yer ayrımcılığa da sebep olmaya hazırdır. Nasıl aristokratlar doğdukları anda elit bir zümreye dahil oluyorsa bunun zıttı olarak meritokrasi altında tüm avantajlar söke söke alınmalıdır.
Siz de herkesin çabası ve verdiği emeğe, bir yandan da yeteceğine uygun biçimde toplum içerisinde yer almasını destekliyorsunuz muhtemelen.
Dünyanın birçok yerinde de aileden gelen zenginlikten ziyade kazanılan, hak edilen zenginlik kutsanıyor zaten. Hatta şans gibi bir faktörün bile dışarıda bırakılma olasılığı olsa, herkes bunu desteklerdi.
Tüm bunlarda yanlış olan hiçbir şey yok. Fakat, şu an içinde bulunduğumuz sistemi eleştirerek savunduğumuz liyakat sistemi gerçek olsa, bu içeriği okuyan siz ve yazanlar, başarılı olabilir miydik?
İlk olarak şans faktörünü yok edebilmenin imkansızlığını aklımızın bir köşesine yazalım.
Çünkü yetenek ve çabanın etkisi büyük olsa da çok çalışan ve üstün zekaya sahip birinin dünyanın en zengin kişisi olma olasılığı çok ama çok düşük. Yani bazen rekabetin ve liyakatın işe yaramadığı durumlar vardır. Steve Jobs kadar zeki, başarılı ve atılgan biri elbette var ancak hiçbiri Apple'ı kurmadı.
Şanslı olan ve fırsatlarla doğru yer ve zamanda karşılaşan insanlar konumlarına layık değildir diyemeyiz.
Bir de gelecekte karşımızda olacak bir liyakat sistemi varsa, yaratacağı psikolojik yarıklar da olacak.
Çünkü hayatlarında amaçları gerçekleştirebilmek için liyakat sistemini benimseyen insanların kendilerini eleştirmekten uzaklaştığı, bencilleştiği ve görgü kurallarını bile unutmaya başladığı görülmüş. Yapılan birçok deney liyakatın mümkünlüğünü sorgularken bizim için iyi olup olmadığını daha fazla dert etmemiz gerektiğini gösteriyor.
Hiçbir liyakat sisteminin şöyle bir otomobile sahip olmaya yetecek kadar para kazandırmayacağını da biliyoruz.
Çünkü zenginliklerin büyük bir kısmı nesiller boyu yapılan yatırımlar, kurulan işletmeler yoluyla aktarılıyor ve bunda da yanlış bir şey yok. Dedesi çalışkan ve şanslıydı diye kimseye kızma hakkımız yok. İşte, liyakat kavramına ideoloji perspektifinden yaklaşınca bu tip fırsata sahip aileleri hiçe saymış olunuyor. Dünyanın adil bir yer olduğuna inandığımızda orası adil bir yere dönüşmüyor.
Bunlar tartışmanın toplumsal kısmı, gelelim biraz da kendimizle yüzleşmeye.
Samimi olun: Siz liyakatın esas alındığı bir düzende bugün sahip olduğunuz başarılara sahip olabilecek misiniz?
Yani milyonlarca kişiyle beraber girdiğiniz üniversite sınavında daha iyi bir okuldan, dersaneden çıkıp iyi bir üniversiteye girebildiğinizi varsayalım. Herkes benzer eğitim desteğini alsa siz yine aynı başarıyı yakalayabilir miydiniz?
Yoksa orta direk de olsanız, fazladan ufak bir destekle insanların önüne geçebilmek sizi mutlu etmemiş miydi?
Peki ya torpil? Sözümüz herkese değil ancak insanların büyük bir kısmı torpili eleştirirken kendisi de bir torpil bulamadığına üzülüyor.
İş sadece torpille de kısıtlı değil. Yaptığınız işin duyurusu gerçekten yetenekli olan herkese ulaştırılsaydı, siz de yüz kişi yerine bin kişiyle sınava girseydiniz bu başarıyı yakalayabilir miydiniz? Gerçekten herkesin eşit haklarda savaştığı mücadeleleri istemek kolay ancak mevcut sistemin değişmeyeceğini herkes bildiği için rahat rahat konuşmak daha da kolay.
Yüz binlerce aday arasından sınava girip torpile ihtiyaç duymadan kazananları, kendi imkanlarıyla üniversiteye girme başarısını yaratanları tenzih ediyoruz.
Bizim derdimiz başarısı için çabalayanlarla değil. Herkesin hak ettiği kadarıyla yetinmesini söyleyip siyasilerin tanıdıklarını bir yerlere atamalarını eleştirirken aynı sistemin işleyişinden de kazanç sağlayanlara, yani hepimize.
Peki, siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Yorum Yazın
Bunu yazan arkadas malum partinin alt kollarindan bi yere gelip onu normallestirmeye ve savunmaya calisti sanirsam. Liyakati savunan yerlerde ve insanlarda b... Devamını Gör
Sen eğitimde fırsat eşitliğini sağla, torpili ortadan kaldır da bırak ondan sonrası bizim derdimiz olsun. Asam kayırmayı normalleştirir sisteme entegre eders... Devamını Gör
Toplumlar hak ettikleri şekilde yönetilir. Bunu bilir bunu söylerim. Bugün torpilin önüne geçilememesinin tek sebebi, torpilden şikayetçi olanların fırsat ke... Devamını Gör