Savaş Önemli Yazio: Neden Multitasking Olamayız?
Multitasking kavramını eminim bir yerlerden duymuşsunuzdur. Özellikle işe alım süreçlerinde şirketlerin insan kaynakları müdürlerinin en sık kullandığı terimlerden biri multitasking. Basitçe dikkat gerektiren birden fazla işi aynı anda yapabilmek demek. Bu ifadeyi çoklu görev olarak çevirip kullananlar da var. Genellikle çoğumuzda da pozitif bir algısı vardır multitasking’in. Hatta özellikle ofis sohbetlerinde; “Ben çok multitasking bir insanımdır” diye övünenleriniz vardır içinizde. Multitasking olmanın bizi daha hızlı, iş bitirici, pratik yaptığını düşünürüz. Aynı anda telefonumuzu kurcalarken ofiste katıldığımız toplantıyı takip ettiğimizi zannederiz. Bunların hepsinin külliyen yanlış olduğunu zaten anlatım tarzımdan da anlamış olmalısınız.
Bizler multitasking olamayız, çünkü bizim zihnimiz fabrika ayarı gereği yalnızca tek bir işe odaklanabilir
Faydası, getirisi bir yana insanlar olarak bizlerin multitasking olmasına imkân yok her şeyden önce. Çünkü bizim zihnimiz fabrika ayarı gereği yalnızca tek bir işe odaklanabilir. Evet aynı anda çorba pişirirken telefonda konuşanlarınız olabilir, ama emin olun dikkatinizi her ikisini de aynı anda vermeniz insan beyninin doğasına göre imkânsız bir durum.
Kaldı ki multitasking de zaten insanlar için değil, bilgisayarlar için kullanılan bir kavram olarak hayatımıza girmiştir. 1970’lerde IBM’in geliştirdiği birden fazla çipe sahip bilgisayarlar, aynı anda birden fazla işlemi çözebildiği için o dönem için çok yetenekli olan bu cihazlar için bilgisayar dergileri multitasking ifadesini kullandılar. Sonra zaman içinde bu kavram insanlar içinde kullanılmaya başlandı.
Sosyal medya hayatımızda multitasking etkisi yaratıyor, nasıl mı?
Aslında içinde yaşadığımız dijital çağ zihnimizi sürekli olarak yoran ve dikkatimizi çalmak için çabalayan milyonlarca uyaranla bizi çevrelemiş durumda. Söz gelimi sosyal medya platformlarını düşünün. Akıllı telefonunuzdan Instagram’a bağlandığınızda karşınıza çıkan ara yüz her ne kadar sizin profiliniz gibi görünse de aslında kendi içinde hiçbir bağlamı olmayan yüzlerce binlerce paylaşımdan oluşan bir dünya sunuyor size. Bir sürü arkadaşınızın tatilden yemeğe özelden genele birbirinden farklı paylaşımları arasında zihniniz sürekli olarak oradan oraya bir bağlam yakalama çabası ile adeta serseme dönüyor. Dedim ya insan doğası gereği dikkatini sadece tek bir şeye odaklayabiliyor. Sosyal medyanın karmaşık dünyası da insanın tüm dikkatini dağıtıp, adeta multitasking etkisi yaratıyor.
Evet multitasking’in bize bir faydası yok anlayacağınız. Aksine yeni araştırmalar bunun performansınızı düşürdüğünü ve hatta beyninize zarar verebileceğini gösteriyor. Örneğin Stanford Üniversitesi’nde yapılan araştırma multitasking’in yaptığınız işte verimliliğinizi düşürdüğünü ortaya koyuyor. Araştırmacılar düzenli olarak bilgi ya da veri akışı bombardımanına tutulan kişilerin, sıklıkla dikkat problemi yaşadıklarını ve hafızalarının olumsuz etkilendiğini ortaya koyuyor. Peki çok küçük bir oranda olsa bazı insanların multitasking özelliği olabilir mi?
Multitasking bazıları için bir yetenek olabilir mi?
Stanford’lu bilim insanları farklı denekleri, multitasking olma eğilimleri ve bunun performanslarına yardımcı olduğu konusundaki inançları özelinde değerlendirmişler. Ancak sonuç bu satırları başından beri okuyanlarınız için pek de sürpriz değil. Araştırmaya göre multitasking olduğunu düşünenlerin sahip olduklarını düşündükleri bu meziyetleri ile yaptıkları çoklu işlerde başarısız olduklarını görüyoruz. Bunun ana nedeni dikkatini aynı anda iki işe vermeye çalışanların bu şekilde davrandıklarında düşüncelerini organize etmekte ve bilgileri filtrelemekte zorlandıkları dolayısıyla bir görevden diğerine geçişte çok yavaş kaldıkları olmuş. Özetle multitasking verimliliğinizi ve performansınızı düşürür çünkü beyniniz her seferinde yalnızca bir göreve odaklanabilir. Aynı anda iki şey yapmaya çalıştığınızda, beyniniz her iki görevi de başarıyla yerine getirme kapasitesine sahip olmadığında performansı, yavaşlar.
Multitasking’in IQ üzerindeki etkisi
Bununla birlikte araştırmalar ayrıca, sizi yavaşlatmanın yanı sıra, multitasking’in IQ'nuzu düşürdüğünü de gösteriyor.Londra Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma, bilişsel görevler sırasında multitasking olmaya çalışan katılımcıların, uyuşturucu kullanmaları veya bütün gece uyumamaları karşılaşacaklarına benzer şekilde IQ puanlarında düşüş yaşadıkları sonucunu ortaya koyuyor. Erkekler için 15 puanlık IQ düşüşü, puanlarını 8 yaşındaki bir çocuğun ortalama aralığına düşürmüş. Dolayısıyla, bir dahaki sefere bir toplantı sırasında patronunuza bir e-posta yazarken, bilişsel kapasitenizin 8 yaşındaki bir çocuğun sizin için yazmasına izin verebileceğiniz noktaya kadar azaldığını unutmayın.
Uzun zamandır multitasking’den kaynaklanan bilişsel bozuklukların geçici olduğuna inanılıyordu, ancak yeni araştırmalar aksini gösteriyor. İngiltere'deki Sussex Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, birden fazla cihazda zaman harcayan insanların (TV izlerken mesajlaşma gibi) beyinlerini MRI taramalarıyla karşılaştırdı. Buna göre aynı anda dikkatini iki işe vermeye çalışanların empatiden ve bilişsel ve duygusal kontrolden sorumlu bir bölge olan ön singulat kortekste daha az beyin yoğunluğuna sahip olduğunu buldular.
Peki ya duygusal zekanız?
Multitasking’in verimliliğimiz ve beynimiz üzerindeki olumsuz etkileri bir yana, hiçbir şey, karşılıklı bir sohbet esnasında telefon veya tabletinizle uğraşmak kadar insanları rahatsız edemez. Toplantılarda ve diğer sosyal ortamlarda multitasking olmaya çalışmak aslında düşük sosyal farkındalığa işaret ediyor. Bu noktada özellikle iş hayatında başarı için duygusal zeka (EQ) becerisinin ne kadar kritik olduğunu hatırlatmak istiyorum. Ve multitasking’in duygusal zekayı da tahrip ettiği gerçeğini. Bu noktadan hareketle yetenek değerlendirme şirketi TalentSmart bir milyondan fazla insanı test etmiş ve en iyi performans gösterenlerin yüzde 90'ının yüksek EQ'ya sahip olduğunu bulmuş. Mevcut araştırmanın önerdiği gibi multitasking gerçekten de ön singulat kortekse (EQ için önemli bir beyin bölgesi) zarar veriyorsa, iş ya da günlük hayattaki sosyal ortamlarda dikkatini ortamdaki konu dışında bir başka şeye göstere göstere vermek sizi iş arkadaşlarınıza yabancılaştırırken EQ'nuzu düşürecektir.
Multitasking olmaya eğiliminiz varsa, bu kendinizi şımartmak isteyeceğiniz bir alışkanlık değil. Sizi yukarıda bahsettiğim nedenlerden ötürü en basit ifade ile beklentinizin ötesinde yavaşlatır ve işinizin kalitesini düşürür. Beyin hasarına neden olmasa bile, multitasking, konsantrasyon, organizasyon ve ayrıntılara dikkat etmede yaşadığınız mevcut zorlukları besleyecektir.
Yorum Yazın