Şarbon Nedir? Biyolojik silah olarak kullanılabilir mi?

Şarbon etkeninin biolojik savaşta potansiyel bir ajan olarak kullanılabilmesi ve son dönemde ABD’de haberleşme sektöründe çalışanlarla kimi medyatik kişilerin aldığı mektup, paketlerle hastalığa yakalanması şarbonu güncel bir konu haline getirmiştir.

Bacillus anthracis adlı bakterinin yol açtığı bir tür infeksiyon hastalığıdır. Şarbon en sık kimi hayvanlarda (sığır, keçi, koyun, deve, antilop vs..) görülmesine karşın; infekte hayvanlar veya infekte hayvanların dokuları, kimi ürünleri ve dışkıyla temas sonucu insanlarda da ortaya çıkabilir.

Şarbon etkeninin biolojik savaşta potansiyel bir ajan olarak kullanılabilmesi ve son dönemde ABD’de haberleşme sektöründe çalışanlarla kimi medyatik kişilerin aldığı mektup, paketlerle hastalığa yakalanması şarbonu güncel bir konu haline getirmiştir.

Şarbon hastalığı en sık tarımsal bölgelerde ortaya çıkmaktadır. Özellikle Güney ve Orta Amerika, Ortadoğu, Asya, Afrika ve Doğu Avrupa şarbon hastalığının en sık görüldüğü bölgelerdir.

Hayvanlar yedikleri ota bulaşmış şarbon sporları ile hastalığa yakalanırlar.

İnsanlar ise esasen ölen hayvanlardan veya hayvanların dışkısı ile dış ortama atılan sporlarla temas sonucu infeksiyona yakalanırlar. İnsanlarda infeksiyon genelde mesleki temaslarla ortaya çıkmakta olup risk altındaki mesleki gruplar tarım ve hayvancılık sektöründe çalışanlar veterinerler, kasaplar, laboratuvar elamanları ve yün-deri işlemeciliği yapan tekstil sektörü işçileridir. (Endüstriyel şarbon) Daha nadir olarak iyi pişmemiş kontamine etlerin yenmesiylede mide-bağırsak şarbonu gelişebilir.

Bakteri sporları ile temas biçimine bağlı olarak üç tür hastalık gelişebilir.

1- Deri şarbonu :

 Tüm hastaların % 95’ini oluşturmaktadır. Şarbon sporu ile bulaşık hayvan ürününün ciltte bulunan yara veya çatlaktan girmesi sonucu oluşur. Ciltte ağrısız, ödemli, merkezinde siyah renkli, kabuklu bir yara oluşturur. Bölgesel lenf bezleri büyüyebilir. Bazı hastalarda ateş, baş ağrısı, bulantı, kusma gibi belirtiler eşlik eder.

Sporların solunum yoluyla alınması sonucu bulaşır. Biyolojik silah amaçlı şarbon sporlarının kullanımı en çok bu tür hastalığa yol açar. Hastalığın daha ağır seyirli bir formudur. Hastalık belirtileri 1-7 günde ortaya çıkar.Basit bir gribal infeksiyon tablosu gibi başlayıp yüksek ateş, solunum zorluğu,kanlı balgam gibi belirtilerle şok ve koma tablosunu giderek ölüme sebebiyet verebilir. Hastalıkların önemli bir kısmında bakteri kana ve beyin zarlarınada yayılarak, tabloyu ağırlaştırır. Özellikle bu tipte antibiotik tedavisinin erken başlatılması hayat kurtarıcıdır.

Hastalıklı hayvanların iyi pişmemiş etlerinin tüketimini takiben bağırsaklarda kanamalarla seyredip karın ağrısı, ateş, bulantı, kusma, kanlı ve sık dışkılamayla giden bir tabloya neden olabilir. Bu tabloda oldukça öldürücü seyirlidir.

Şarbon insandan insana bulaşmaz. Bu nedenle şarbonlu bir kişinin yakınlarına veya temas halindeki kişilere koruyucu antibiotik uygulaması önerilmez.

Klinik şüphe sonrası uygulanan mikrobiyolojik, serolojik, moleküler biyolojik yöntemlerle tanısı konulan hastalığın erken dönemde ve yeterli sürede antibiyotik verilmesiyle tedavisi mümkündür.

Hastalıktan korunmada esas yol tarımsal ve endüstiriyel sektörlerde çalışanların sporlarla karşılaşmasını önleyecek şekilde tedbirlerin alınmasıdır. Bunlar;

· Hayvanların şarbondan korunması için uygun veterinerlik programıyla aşılanması

· İnfekte hayvanların ortadan kaldırılması

· Kontamine et ve et ürünleri satışlarının engellenmesi

· Özellikle endüstiriyel sektördeki kontamine hayvan ürünlerine dezenfeksiyon yöntemlerinin uygulanarak risklerin azaltılmasıdır

· Ayrıca Şarbon hastalığından korunmak için insana ve hayvana uygulanabilen aşılar geliştirilmiştir.

Kuşkulu zarfı açmayın ve sallamayın

Zarfı veya paketi plastik bir torba ya da kabın içine koyun, bunu bulamazsanız zarfı veya paketi bir örtüyle örtün

Bulunduğunuz odadan çıkın kapıyı kapatın, başkalarının içeriye girmesini engelleyin Ellerinizi sabunlu su ile yıkayın Zarf içindeki toz yere dökülür veya üstünüze bulaşırsa derhal tozun üstünü örtüp ortamdan uzaklaşın. Toza bulaşmış giysilerinizi çıkartıp, sızıntısız bir torbaya koyarak ağzını kapatın Güvenlik ve sağlık birimlerini olaydan haberdar edin.