KARALAMA DEFTERİ:2008'De Amerika Da Ne Oldu ?

2008'de Amerika da ne oldu ?

   2008

yılında ABD de mortage krizi patlat verdi. Aslında bu krizin altında başka şeyler olduğu

ortaya çıktı. Bu öyle gözden kaçırılmış bir ekonomik hata değil de bile bile

uçurumdan aşağı itilmiş bir arabaya benziyor. 

   Dünya

artık o kadar küresel bir hale geldi ki NewYork'ta olan komik bir olay 1 saat

bile geçmeden Türkiye'de tıklanma rekoru kırabiliyor. Küresel dünya aslında ilk

başta herkesi heyecanlandırmıştı. Çünkü dünyada artık sınırlar olmayacak,

insanlar oturdukları yerlerden başka insanlarla tanışacak ve dünyanın öbür ucundan

bir kolye siparişi verebileceklerdi. Ama küreselleşme iyi yanlarının yanından

kötü yanları ile de geldi. Biz olayın ekonomik tarafına bakalım. 

Merkez Bankaları artık

eskisi kadar etkin kurumlar değiller . Ve hükümetler bunu bile bile kendi

yapması gereken bütün ekonomik görevleri de merkez bankalarının sırtına

bindirmiş durumdalar. Merkez Bankaları da bütün ekonomik olayları kontrol

etmeye çalışıyor ama nafile . Artık o kadar küresel bir dünya ki bu dünya

hiçbir şekilde kontrol edilemiyor. Size bunu bir örnekle açıklayayım. Mesela

Avrupa Merkez Bankası(AMB) ekonomiyi canladırmak için parasal genişleme yapmaya

karar veriyor ve piyasadan tahvil alıp piyasaya likitide sağlıyor. Ama olaylar

AMB istediği gibi gelişmiyor. Piyasayı canlandırması için sağladığı likitide

yatırımcılar tarafından avrupadan dünyanın başka bir ülkesinde götürülüp orada

kullanılıyor. Böyle bir ortamda merkez bankaları da hiçbir şeklide istedikleri

sonucu alamıyor. 

   İşte üste

anlattığımız bir ortamda bulunuyoruz. 2008 de işte tamda böyle bir ortamda

patlak verdi ve bütün dünyayı yerinden sarstı. ABD mortage kredilerini artık en

riskli gruplara ( geri ödememe riski en fazla olan kişiler) dağıtmaya

başlamıştı. Ve bunları da tahviller şeklinde piyasaya sunup kaynağını başka

yerlerden finanse ediyordu. Bir süre sonra şirketler bu işten o kadar çok para

kazanmaya başladılar ki bir süre sonra kime kredi verildiği hiç önemli değildi

. Sürekli olarak mortage kredisi için tahviller çıkarılıyor ve bunu dünyanın

her yerindeki insanlara , şirketlere satıyorlardı. ABD deki insanlarda sürekli

artan ev fiyatlarından etkilenmişlerdi. Sürekli kredi çekip ev alıyor ve zaten

fiyatlar sürekli yükselecek beklentisi ile krediyi bir şekilde

ödeyebileceklerini düşünüyorlardı. Konutta büyük bir balon oluşmuştu. Ve artık

her şey sınıra dayanmıştı. Ev kiralama ve satılma oranları düşmeye

başlamıştı.Kredilerin geri ödenmesinde de sıkıntılar başlamıştı. Durum böyle

olunca konutta balon bir anda patladı ev fiyatları çakıldı.Panik dalgası bir

anda her yeri sardı. Finansal çöküntü başladı. Mortage kredisi tahvili alan

bütün dünya ki şirketler geri dönmeyen ödemeler yüzünden iflas etmeye

başladı.ABD'de de durum aynıydı. 

Kriz sonrasın da

ortaya çıkan tablo daha garipti. Krizde bazı kişiler çok büyük servetler elde

etmiş bir şekilde ortaya çıktı , ABD bazı şirketler iflas eden bütün şirketleri

satın alarak daha da büyüdüler. Ve derecelendirme kuruluşlarının aslında nasıl

çalıştığını gördük. 

INSIDE JOB belgeseli 2008

krizini en iyi anlatan yapım. Herkese tavsiye ederim. Finans sisteminin kime

hizmet ettiğini ve devlet ilişkisini anlamanız açısından faydalı olacaktır.