Gezegen Avında Yeni Sayfa: Plato Teleskopu

Avrupa Uzay Dairesi (ESA) güneş sistemimizin ötesinde binlerce gezegen keşfedebilecek bir teleskopu 2024 yılında uzaya fırlatmaya karar verdi.

ESA bilim politikası kurulunun kararına göre, Plato (PLAnetary Transits and Oscilliations) diye adlandırılan teleskop 2024 yılında bir Soyuz roketiyle fırlatılacak.

Bu teleskop ya da gözlemevi fikrine, yıllarca çok sayıda farklı proje önerisi incelendikten sonra varıldı.

Projenin hayata geçirilmesi ESA'ya muhtemelen 600 milyon euronun biraz üzerinde bir paraya malolacak, fakat üye ülkelerin malzeme ve donanım katkıları da hesaba katıldığında bu bütçe 1 milyar euroya yaklaşmış olacak.

Uzay bilimciler şimdiye kadar güneş sisteminin dışında bini aşkın gezegen keşfettiler, ancak bunlardan hiç biri boyutları ve bizimki gibi bir güneşe yakınlıkları bakımından dünyaya benzemiyor. Plato'nun hedefi ise bunu değiştirmek.

Teleskop özel olarak 'yaşanabilir bölge içinde' yani bir yıldızın çevresinde suyun sıvı halinde kalabilmesinin koşulları olan bölgede, kayalıklı gezegenler aramaya programlanacak.

Warwick Üniversitesi'nin Plato Bilim Konsorsiyumu'na başkanlık eden araştırmacı Dr. Don Pollaco 'Plato ile ilk kez, güneşe benzer yıldızların etrafında, üzerinde yaşanabilecek gezegenler arayacak, yani oralara yaşam türlerini saptayabilecek kadar detaylı bakmayı deneyeceğiz' diyor.

Dr. Don Pollaco uzay araştırmalarında Plato ile yeni bir sayfa açıldığını belirterek, şöyle devam ediyor:

'Şu ana kadar keşfedilen küçük gezegenlerin hemen hiç birinin karakterini elimizdeki teknoloji ile belirlemek mümkün değildi. Plato bu alandaki çalışmaların niteliğini tamamen değiştirecek ve dünyaya benzer bir çok gezegenin tespit edilmesini ve atmosferinde yaşam işaretleri aranabilmesini sağlayacak.

'Plato ile belirlenen gezegenler, bize gezegenlerin evrimi konusundaki teorilerin geçerliliğini kontrol etme, evrendeki küçük gezegen çeşitlerini, ve dünyaya benzer gezegenlere ne sıklıkta rastlanabildiğini belirleme fırsatı verecek.'

Plato aslında tek bir teleskop değil, tek bir uydu üzerine oturtulmuş, 34 teleskop yerleştirilmiş bir tür gözlemevi.

Bununla uzayın çok geniş bir kesiminin taranması ve en yakınlardaki en parlak yıldızların aranması amaçlanıyor.

Gözlemevi bu yıldızları izleyecek ve ışığındaki küçük kırpışmalar gibi, çevrelerinden gezegenler geçtiğine işaret eden ipuçlarını incelemeye alacak.

Bu projenin önemli bir kısmı güneşe benzer yıldızların ayrıntılı olarak incelenmesi ve titreşimlerinden yararlanılarak yıldızların yapısı ve özelliklerinin anlaşılması olacak.

Asterosismoloji adıyla bilinen bu gözlemler, kayalık gezegenlerin özelliklerinin iyice anlaşılabilmesi için gerekli kilit bilgileri sağlayacak.

Misyonun liderliğini Alman uzay dairesinden Dr. Heike Rauer yapacak.

Plato'nun planlanan bir sonraki kuşak uzay teknolojileriyle de uyumlu olacağı düşünülüyor.

Bunlar arasında Şili'de inşa edilecek ve yine 2024 yılında faaliyete geçmesi planlanan E-ELT (European Extremely Large Telescope) teleskobu da var. Bu teleskop Plato'nun keşfedeceği gezegenlerin atmosferini inceleyebilecek.

Avrupa Uzay Dairesi şimdi, Plato'nun nihai tasarımını geliştirdikten sonra imalatını kimin yapacağını belirleyecek.