Bu Çalışmalara Göre İzlediğiniz Tüm Filmler Aslında Aynı
Sinema sanatının kabul ettiği bu iki önemli yaklaşıma göre aslında bütün filmler aynı. Çok farklı gözükenler bile...
1. Joseph Campbell ve Vladimir Propp isimlerini, çalışmalarını daha önce hiç duymadıysanız, kendinizi her seferinde farklı filmler izlemiş sanabilirsiniz.
Bilinen anlamıyla kurtarıcı ve olağanüstü güçlere sahip kişiler olan
kahramanların iki tür görevi olduğuna dair bir düşünce vardır. Campbell’a göre
bu görevlerden ilki; zorlukların ve dünyadan kopan ruhun yerleştiği bölgelere
çekilmek, orada tüm sorunları aşmak ve kökten çözmek, bu saf deneyimin asimilasyonunu aşmaktır. Bu sorunları ve karakterleri keşfedip aşan kahramanın asıl görevi burada başlamaktadır, ikinci görevi ise; gerçek ve gerçekdışı dünyalar arasında yaptığı yolculuktan dönüp, insanlığa buradan çıkardığı önemli dersleri vermektir.
Elbette bu kadar karışık ve kısa değil, Campbell'a göre tüm kahramanlar aynı evrelerden geçer.
Kahraman öykülerinin tümünde kahramanın izlediği belirli bir yol vardır.
Tartışma yaratan konu ise tüm öykülerde aynı yolun geçerli olmasıdır. Campbell’a göre kahraman arketipinin gelişim sürecinde izlediği belirli yollar vardır ve tüm anlatılarda serim, düğüm, çözüm buna göre ilerlemektedir. Üç ana bölüm vardır ve üç bölüm de kendi içinde ayrılmaktadır. Bu olay örgüsünün başlangıcı “yola çıkış” ile birlikte başlamaktadır. Burada kahramanın kendi benliğini bulmak ve maceralara atılması için gereken şartları yerine getirmesi gereklidir.
Bütün kahramanlık öykülerinin ilerleyişinin ikinci ve en önemli kısmı ise erginlenme. Filmlerde olayın gelişmeye başladığı bölüm diyebiliriz.
İkinci kısım olan “erginlenme” yola çıkan kahramanın nitelik kazanabilmesi için geçirdiği maceraları ve düşünsel süreçleri anlatmaktadır. Genellikle gerçek dünyadan soyut olarak gerçekleşen olayları ve kahramanın ruhani yolculuğunu kapsar. Ergilenmenin de kendi içinde altı ayrı bölümü vardır.
Buraya kadar okurken izlediğiniz tüm filmleri aklınızdan geçirin. Örneğin bu kısma kadar herhangi bir Marvel filmi ile Keloğlan serisi filmi aslında aynı gidişata sahip.
Üçüncü bölüm “dönüş”, kahramanın atıldığı ruhsal ve dönüştürücü yolda
başına gelenlerden ziyade kendini tamamlaması ve insanlığa olan dışavurumunu
anlatmaktadır. Çıktığı ruhsal yolculukta öğrendiği tecrübeleri paylaşmasını
içermektedir. Altı bölüme ayrılmaktadır. Bu teori üzerinden incelenmiş iki uç örneği verecek olursak Herkül ve Wall-E filmleri aslında Campbell'a göre birbirinin aynısı. Hatta buna üçüncü örnek olarak Pi'nin Yaşamı'nı da ekleyebiliriz.
Rus Biçimbilimci Propp, Masalın Biçimbilimi isimli eserinde konuya farklı bir yaklaşım getiriyor.
Propp’un masal çözümlemesine göre başlangıçta yedi işlev vardır. Bu
işlevleri sırasıyla; uzaklaşma, yasaklama, yasağı çiğneme, soruşturma, bilgi
toplama, aldatma ve suça katılma olarak sınıflandırmaktadır. Yedi işlev, bütün
masallarda somut olarak görülebilir, diziliş sırası aynıdır ve olaylar buna
bağlı olarak gelişir. Propp, karakterleri de yedi sınıfa ayırmaktadır;
saldırgan, bağışçı, yardımcı, aranan kişi, gönderen, kahraman ve düzmece
kahraman.
Propp'un Çözümlemesi Masal Üzerinden İlerlemesine Rağmen Sinemaya ve Edebiyata kolayca uyarlanmaktadır.
Çünkü onun yaklaşımının teması da bütün masalların birbirinin aynısı
olduğudur. Hangi millete ve döneme ait olduğunun bir önemi yoktur. Propp’un anlatının akışını oluşturduğunu tespit ettiği içerik kısmı ise dört
ana başlıktan oluşmaktadır.
BAŞLANGIÇ
DURUMU
EKSİKLİK [Gerilim]
ZAFER [Gerilim]
ORTAYA
ÇIKARMA: Çözüm ve Mutlu Son
Sıralamaya göre masallarda hatta tüm anlatılarda, olayların oluş şekilleri şöyledir; hazırlık, karışıklık, dövüş, dönüş, tanınma.
Propp'un Masal İşlevi 31 Maddede Gerçekleşmektedir.
İşlevlerin tümünü merak eden, incelemek isteyenler için; Vladimir Propp- Masalın BiçimBilimi kitabını okuyabilirsiniz. Toparlamak gerekirse, Propp'un yalnızca masal üzerinden yaptığı bu çalışmayla,örnek olarak; Hobbit filminin, Interstellar (Yıldızlararası) filminin ve Eşkıya filminin aslında aynı içeriğe ve gidişata sahip olduğunu söyleyebiliriz.
Yorum Yazın