Bir İleri Görüşlülük Eseri! Manhattan'ın Üzerindeki Botanik Parkı 'The High Line'
Uzaktan bakınca, Manhattan'ın Chelsea mahallesindeki 'High Line' pek de bir şehir parkı gibi gözükmüyor. Aslında tam tersi gibi gözüküyor. Bu ağır, siyah yüksek yapı önceki yıllarda fabrikalara ve depolara malzeme taşıyan bir demir yolu hattını destekliyordu. Fakat yaklaştıkça, gerçek görüntüsü ortaya çıkıyor. Tam anlamıyla bir şehir vahası. High Line, çirkin ve devasa bir metal yığından ülkenin her yerinden ziyaretçileri ağırlayan bir parka dönüşümünün hikayesi, bir ileri görüşlülük ve ısrarcılık hikayesi!
1934 senesinde açılan demir yolu hattı çok ender kullanılmaktaydı.
En son 1980 yılında bir yük trenine yol arkadaşlığı yapmıştı. 1984 senesindeyse, raylara hayranlık besleyen Peter Obletz, terk edilmiş yapıyı demir yolu şirketinden 10 dolar gibi cüzi bir rakama satın aldı. Obletz 1996 yılında hayatını kaybetti ancak, bir bakıma High Line botanik parkının babası sayılıyor, zira yapıyı yıkılmaktan kurtaran ilk kişi oydu.
Parkın bu günlere gelmesinde fotoğrafçı Joel Sternfeld de önemli bir rol oynamıştı.
Üzerinde tek tük doğal otlar bitmeye başlayan demir yolu hattının kullanılmadığı dönemde çektiği vurucu fotoğraflar ile, sıkış tıkış bir hayat yaşamakta olan New Yorklulara bu yapının gerçekten de şehrin yeşil bir kurdelesi olabileceğini göstermişti.
Ancak 1990 senesinde, mahalle ve çevresinde yaşayan pek çok vatandaşın sabrı tükenmekteydi.
Çünkü Chelsea mahallesi bir ıslah projesi altında zenginleştiriliyordu, her yerde restorasyon çalışmaları, devasa gökdelen inşaatları yükseliyordu. Terk edilmiş veya şehir bölge planlama görevlileri tarafından yetersiz bulunan yapılar yıkılıp, yerine lüks konutlar ve iş yerleri inşa ediliyor, sanat galerileri, elit restoranlar açılıyor ve Chelsea zenginleştiriliyordu.
Kapitalizmin beşiği Amerika Birleşik Devletleri'nde, ideolojinin en büyük silahlarından biri olan "Elitize edip tekrar satma" da High Line'ın sonunu getirmek üzereydi
Demir yolu hattını taşıyan yapı yıkılacağı günü bekliyordu.
Zira o zamanlar yapının görünüşü tam olarak böyleydi...
...ve mahalleye yerleşmeye başlayan zengin kesim bu görüntüden fazlasıyla rahatsız oluyordu. Elit tabaka bu yapıyı Chelsea'nin eski endüstriyel bölge zamanlarını hatırlatan tatsız bir anı olarak görmekteydi. Serbest bir gazeteci olan Joshua David ile sanatçı Robert Hammond, High Line'a oldukça yakın bir mevkide ikamet ediyor, yapıyı neredeyse her gün görüyorlardı.
Ancak ikili ilk defa 1999 yılında, yapının akibetini tartışmak üzerine bir araya gelen mahalle sakinlerinin bir toplantısında tanışmışlardı.
'Joshua yanımda oturuyordu, toplantıda sadece ikimiz yapının yıkılmasını önlemekle ilgileniyorduk...' David ve Hammond yetkililerden kendilerini demir yolu hattının üzerine çıkartmalarını istemişlerdi. 'Yukarı çıktığımızda Manhattan'ın göbeğinde 1.5 kilometre boyunca uzanan yabani otları gördük.' diyor Hammond. 'New Yorklular her zaman açık ve yeşil alanların hayalini kurarlar, tabii fındık kadar bir stüdyo dairede yaşadığınızda bu bir fantezi oluyor.' diye ekliyor Joshua.
"Şu çelik ve demir yığını yapıya hayrandım, büyük çiviler, paslı görüntü..." diyor Hammond.
Manhattan oldukça kalabalık ve her yeri konutlarla dolu bir bölge, hatta tüm New York'ta insanlar binalardan kaçamıyor. Bu yüzdendir ki Central Park'a hepsi göz bebeğiymiş gibi davranıyor, seviyor ve kolluyor. Mahattan'daki bu yabani yeşillik, tabiri caizse hiç de yabana atılabilecek bir şey değil onlar için.
Gökdelenlerin alt katlarıyla neredeyse aynı boyda olan bu yüksek yapıyı yakından görünce hayranlıklarını gizleyemiyor ikili ve yok olmaması için canla başla mücadele etmeye karar veriyorlar!
1999'un sonbaharında 'High Line'ın Arkadaşları' isimli bir organizasyon oluşturuyorlar. İlk başlarda atılımları ve hırsları düşük ve basit çapta oluyor. Amaçları yapının yerle bir olmasını önlemek olsa da daha sonra düzenlenip halka açık bir alana dönüştürebileceklerini fark ediyorlar.
Ancak 2001'deki Dünya Ticaret Merkezi'ne yapılan terör saldırısından sonra kimsenin eski bir metal yığınını önemsemeyeceğini düşünüyorlardı.
2003 yılında organizasyon High Line'ın geleceği için bir fikir yarışması düzenledi. Yapının yarınları hakkında bir fikri olan herkesin katılabileceği yarışmadan bir iki düzineden fazla fikir beklemiyorlardı açıkcası fakat, 36 ülkeden gönderilen 720 tane fikir mektubuyla karşılaştılar.
Yarışmayı kazanan tasarım James Corner adlı bir mimara ve ekibine aitti.
Bugünlerde sadece New York'ta yaşayanların değil, tüm dünyadan turistlerin uğrak yeri olan High Line Park bu ekibin tasarımını yansıtmakta. Planda doğallıkla yetişen yabani otlara dokunmadan, daha fazla ağaçlandırma ve yeşillendirme politikası izlenecekti. Ziyaretçilerin yürüyebileceği bir yol ve oturabileceği banklarla Manhattan'da yerden yüksek bir Central Park doğacaktı.
Dönemin belediye başkanının da desteğiyle proje onaylanmıştı. Hesaplanan maliyet 150 milyon doların biraz daha üzerindeydi. Şehir ve Bölge planlama komisyonu 130 milyon dolar kaynak sunmuştu.
Fakat High Line'ın Arkadaşları sadece 20 milyon dolar toplayabilmişlerdi. Organizasyon ayrıca park açıldıktan sonra bakım, onarım ve süreklilik maliyetlerini de üstlenmeyi kabul etmişti. High Line'ın arkadaşlarının kaynak elde etmek için yazın düzenlediği partide dönemin ünlüleri büyük rol oynamış ve özellikle New Yorklu sanatçıların da desteğiyle 2005'in kış aylarında gerekli olan maddi imkana erişilmişti. İlginç bir istatistik de projeye maddi destek sağlayanların çoğunluğu 40 yaş altındaki insanlardı.
2006 yılının bahar ayında inşaat başlamış, yapıda yer alan demir yolu kaldırılmış ve yeşillendirme çalışmaları hayata geçirilmişti.
2009'un Haziran ayında New York, günümüzde fazlasıyla ünlü, ilham verici bir hikayeye sahip olan parkı High Line'a kavuşmuştu. O günden beri dünyanın her yerinden turistleri ağırlıyor, fakat Chelsea mahallesinde oturanlar için, turistik bir yerden ziyade artık onların bir parçası, çıkıp da yaşamın tadını yakalayabilecekleri bir arkadaş.
Günümüzdeki son hali ise böyle, gerçekten büyüleyici.
High Line'ın Arkadaşları'nın sayısı yüzlerceydi ama şimdi High Line milyonlarca New Yorklunun arkadaşı olarak, yükseklerde yeşil yeşil ışıldıyor.
Bir avuç vizyon sahibi, ileri görüşlü insanın kendilerine destek olanlarla birlikte New York'a ve dünyaya hediye ettiği şey gerçekten de heyecan verici!
Yorum Yazın
Keşke yıkıp AVM yapsalarmış. Adamların ufku bizim ki kadar geniş değil ki? Naapcan yeşilliği :)Halbu ki beyin bedava...
High Line Park'a yürüme mesafesinde. 2+1 kombili öğrenciye uygun ev. Şaka bir yana güzel düşünce. Takdir ettim. Fakat bi kaç yerde ray izi bıraksalardı. Daha... Devamını Gör
Bildiğim kadarı ile birkaç yerinde görmek mümkün...
böyle haberleri okurken insanların azimlerine ve yaratıcılıklarına hayran kalıyorum..sonra gerçek kafama dank diye vuruyor. benim ülkemde, var olan bir parkı... Devamını Gör