Tarihte Kısa Bir Yolculuk: Azteklerden Önce Yaşayan Mezoamerika Uygarlıkları
Mezoamerika uygarlıklarından bahsedilince akıllara ilk olarak her ne kadar Aztekler gelse de Azteklerden önce bu topraklarda birçok uygarlık bulunuyordu. Aynı zamanda bu uygarlıklar kültür bakımından oldukça zengin yerleşim yerlerinde hayatlarını sürdürüyorlardı. Peki bu uygarlıklar hangileriydi? Hadi, gelin birlikte tarihte kısa bir yolculuk yapalım!
1. Olmec
Olmecler, MÖ 1200 ile MÖ 400 yılları arasında yaşamlarını sürdürdüler. Bu uygarlığın halkı ise Meksika Körfezi'nde günümüzün Tabasco ve Veracruz eyaletlerinde yaşadılar. Çok ünlü olan Olmec uygarlığı ününün aksine geride oldukça az bilgi bıraktı.
Hatta uygarlığın isminin Olmec olmayacağı bile ihtimaller arasında.
Lastik insanlar anlamına gelen Olmec ismi bu uygarlığa Aztekler tarafından verildi. Çünkü Olmecler kauçuk ağacından çıkan lateksi günlük eşyalara dönüştürüyorlardı.
Olmecler kendi sistemlerini, takvimlerini ve şehir planlarını oluşturan bir halktı.
Yaşadıkları döneme göre sofistike bir halk olan Olmecler hakkında detaylı bilgiye ulaşmak ise oldukça zor. Örneğin Olmeclerin dini inançları ya da ilahi yerleşim yerleri hakkında ne yazık ki pek bir bilgi bulunmuyor.
2. Teotihuacán
Aztekler imparatorluklarını genişletmek için çalışmalar yaparken yıllar önce terk edilen gizemli bir şehir ile karşılaştılar ve bu şehir Azteklilierin büyük bir şaşkınlığa uğramasına neden oldu. Hatta Azteklilier şehri kuranların ilahi güçlere sahip olabileceğini bile düşündüler.
Tıpkı Olmeclerde olduğu gibi Teotihuacán uygarlığı hakkında sahip olunan bilgi de oldukça az.
Teotihuacán halkı ile ilgili öne sürülen bilgiler arasında ise ızgara sistemli bir şehir ve yüz yirmi bin nüfusa sahip oldukları. Teotihuacán halkının hayat koşullarının iyi olduğu da bu uygarlık hakkında bilinenlerden bir tanesi. Çünkü halk beyaz badanalı zeminlere sahip olan apartman dairelerinde yaşıyordu.
Teotihuacán MS 550 tarihinde oldukça gizemli bir şekilde çöktü.
Şehir çöktüğünde halkın şehri yaktığı ise yine tahminler arasında. Gizemli şehir çöktüğünde ise tüm sırlar aynı gizemle yok oldu. Geriye ise Teotihuacán uygarlığı hakkında yapılan tahminler kaldı.
3. Zapotek
Zapotek uygarlığı MÖ 500 tarihinde Meksika'nın güney tarafındaki dağlık bölgelerden bir tanesinde kuruldu. Bu uygarlık önce Olmecler daha sonrasında da Mayalar ile güçlü ticaret bağları kurarak stratejik bir konuma sahip oldular. Mimari alanlarında başarılı olan Zapotek uygarlığı, Mayalar ve Aztekler tarafından da kullanılan bir takvim icat ettiler.
Neden yok olduğu bilinmeyen bu uygarlık uzmanların tahminlerine göre kıtlık ve şiddet gibi nedenler ile kayboldular.
Zapotek uygarlığının yok olma nedenlerinden bir tanesinin de Mixtec uygarlığının yükselişi ve Azteklerin ortaya çıkışı olduğu düşünülüyor.
4. Mixtec
Mixtec uygarlığının gelişimi MS 500 tarihinden sonra gerçekleşti. Kendilerine yağmur ulusu anlamına gelen Nuu Dzavui ismini veren uygarlık Aztekler sayesinde Mixtec ismini aldı. İspanyol fatihleri ise bu uygarlıktan bulutlar diyarından gelen insanlar olarak bahsettiler.
Mixtec uygarlığı krallıklarını yaklaşık olarak 1000 yıllık bir süre boyunca geliştirdiler.
11. yüzyılda ise Mixtec devletleri tek bir krallıkta birleştiler ve bu sayede Oaxaca Vadi'sine kadar uzanan bir toprak sahipliğine kavuştular. MS 1350 tarihinde ise birçok Zapotek bölgesini ele geçiren Mixtec uygarlığı bölgedeki tek güç haline geldi.
5. Mayalar
Mayaların nereden geldiği hala tam olarak bilinmemekle birlikte MÖ 1500 ile MÖ 200 tarihleri arasında ortaya çıktığı tahmin ediliyor. Olmec uygarlığı ile birlikte gelişen bu uygarlık Olmec uygarlığının çöküşünden sonra ticari ilişkilerine Teotihuacán uygarlığı ile devam etti.
Mayalar Orta Amerika'da kurulan en eski uygarlıklardan bir tanesi olmasına rağmen gelişmesi uzun bir zaman aldı.
Bu uygarlığın zirveye ulaşması MS 200 tarihinde gerçekleşti ve uygarlık zirveye ulaştığında 40’tan fazla şehre ve 2 milyonluk bir nüfusa sahip hale geldi.
Yorum Yazın