Sarsıcı Distopik Kitapların Başında Gelen 'Hayvan Çiftliği'nden 15 Muhteşem Kesit
Dünyaca ünlü yazar George Orwell' in kaleme aldığı Hayvan Çiftliği, Sovyet Devrimini ve sonrasını, metaforik ve allegorik tarzla anlatan bir başyapıt olarak kabul ediliyor.
Pek çok kez okunsa da tadını damaklarda bırakacak, günümüz toplumlarını da, taa o günlerden muhteşem bir önsezi ile anlatacak kadar da derindir.
''... kuşkusuz şimdilik tayınları yeniden ayarlamak zorunda kalmışlardı. (Squeler, hiçbir zaman 'kısıntı ' sözcüğünü kullanmıyor, ' yeniden ayarlama' demeyi yeğliyordu )...''
Bu kısa bölüm gösteriyor ki, eserinde bizlerden bahsetmeyi de unutmamış Orwell...
1. Kitaptaki her karakter, gerçek hayattaki bir kesmi temsil ediyor.
Baştada söylediğimiz gibi eser, Sovyet Devrimini ve sonrasında yaşanan diktatörlük rejimine göndermeler yapıyor.
Kitaptaki her karakter dönemin Rus toplumuna ve komünizme ait öğeleri temsil ediyor.
Devrimden sonra iktidarı eline alan Napolyon (Önder Domuz): Stalin. (2 isim de tek gücü temsil eder hem)
Snowball: Trocki
Boxer: Proleterya, ezilen halk
Köpekler: KGB
Squelar: Dönemin Rus medyası, propaganda kurumu
Koca Reis (Devrimin kanaat önderi): Karl Marx
Benjamin: Karamsar, deneyimli eski nesil
Mollie: Aristokrasi
2. "Bütün hayvanlar eşittir."
Beylik Çiftlik'teki ayaklanma (Sovyet Devrimi), Koca Reis'in hayvanları çağırıp bir konuşma yapmasının üstünden biraz zaman geçtikten sonra gerçekleşiyor. Hayvanlar, yemlerini vermeyi unutan ve kendilerine sürekli eziyet eden çiftlik sahibi Bay Jones'u çiftlikten kovuyor ve çiftlikte kendi otoritelerini kuruyorlar. Bu otoritenin kurulmasına ön ayak olan ve fikirleri yayan hayvanlar da, Napolyon ve Snowball'un başı çektiği domuzlardan oluşan bir komite oluyor. Napolyon ve Snowball tarafından Koca Reis'in öğretilerinin ışığında hazırlanan 7 emir ile birlikte bütün hayvanlar bir çatı altında toplanıyor:
'Bütün hayvanlar eşittir.'
ve çiftliğin adı değiştiriliyor, Hayvan Çiftliği olarak.
3. 7 Emir.
Ayaklanmadan (devrimden) sonra hazırlanan 7 emir adlı kural listesi şu şekilde kitapta;
1. İki ayak üstünde yürüyen herkesi düşman bileceksin.
2. Dört ayak üzerinde yürüyen ya da kanatları olan herkesi dost bileceksin.
3. Hiçbir hayvan giysi giymeyecek.
4. Hiçbir hayvan yatakta yatmayacak.
5. Hiçbir hayvan içki içmeyecek.
6. Hiçbir hayvan başka bir hayvanı öldürmeyecek.
7. Bütün hayvanlar eşittir.
4. Kara propaganda.
Çiftlikte özgürlük heyecanı sürer ve günler geçerken, Napolyon ile Snowball alınacak kararlar konusunda sık sık görüş ayrılığına düşüyorlar. En son, Snowball'un daha çok üretim yapılabilmesi adına önerdiği yel değirmeni inşaatı, Napolyon'un iktidarı tümüyle ele geçirmesine neden oluyor. O güne kadar ortada görünmeyen özel eğitimli köpekler, Snowball'u Hayvan Çiftliği'nden kovuyor ve artık daha sık sesi çıkan Squealer, Napolyon'un aldığı bütün kararların doğruluğunu hayvanlara empoze ediyor.
5. Kölelik geri dönüyor.
Çok geçmeden, Napolyon, yel değirmeni inşaatı için emir veriyor. Snowball'a neden karşı çıktığını anlayamayan hayvanlara da Squealer açıklamalar yapıyor. Böylelikle, hayvanların (domuzlar ve köpekler hariç) köle gibi çalıştığı, domuzlar ve köpeklerin ise yavaş yavaş yaşam standardının değiştiği bir sürece giriliyor.
6. Yasaklar çiğneniyor.
Öyle ki, yedi emirde yasak olduğu belirtildiği halde, domuzlar malikanede yaşamaya, diğer hayvanlardan daha geç kalkmaya ve kıyafet giymeye başlıyorlar. Yine de hayvanların çoğu, en azından sadece kendilerine hizmet ettiklerini ve kendi kendilerine yettiklerini düşünerek avunuyorlar, ta ki:
7. Gerçekler er ya da geç açığa çıkar.
'... gene de yaz ilerledikçe, önceden kestirilemeyen bazı eksiklikler kendini duyurmaya başladı. Gaz yağı, çivi, ip ve köpek bisküvisine; at nalı için demire gereksinim vardı; üstelik bunların hiçbiri çiftlikte üretilebilecek şeyler değildi. sonradan, tohum ve suni gübreye, çeşitli aletlere ve yel değirmeni için birtakım makine parçalarına da gereksinim duyulacaktı. Bunların nasıl sağlanacağını henüz kimse bilmiyordu.'
8. Sistem eleştirisi.
Üstte bahsi geçen kısımda Orwell'in, küreselleşen dünyada, kapalı sosyalist ekonomilerin diğer ülkelerle ilişki kurmamalarının pratikte imkansız olduğuna işaret eden eleştirisi var.
9. 'Eşit' kabul edilen hayvanlara emirler yağıyor.
Napolyon, bu gereksinimlere komşu çiftliklerle alışverişe başlayarak çözüm buluyor. Yedi emirde yine yasak olmasına rağmen, para kullanmaya, insanlarla iletişim kurmaya ve içki içmeye başlanıyor. Tabi bu imtiyazlar, domuzlar ve köpekler için. Ayrıca artık, hayvanlar 'emir' alıyor ve başkaldıranlar öldürüldüğü için bu emirleri sorgulayamıyorlar.
10. ''Siz yanlış hatırlıyorsunuz...''
Her yeni değişiklik ve uygulamada, Squealer devreye giriyor, yedi emri yanlış hatırladıklarını, aslında 'şöyle bir ibare daha olduğunu, fakat bunu hayvanların unuttuğunu' söylüyor, her denileni tekrar eden koyunların da yardımıyla itiraza mahal vermiyor.
11. Darbe üstüne darbe.
Çalışmaya devam eden hayvanların binbir emekle inşa ettiği yel değirmeni, bir gün Bay Frederick -yan çiftliğin sahibi- ve adamlarının saldırısıyla yerle bir oluyor.
12. Kısıntı değil, yeniden ayarlama.
Hayvanlar, çiftliğin Frederick'in eline geçmemesi için onu ve adamlarını kovuyor ancak çok da fazla kayıp veriyorlar. Yel değirmeni inşaatı sil baştan başlıyor, hayvanlar için şartlar daha da zorlaşıyor, tayınlar azaltılıyor. '.. kuşkusuz, şimdilik, tayınları yeniden ayarlamak zorunda kalmışlardı. (Squealer, hiçbir zaman 'kısıntı' sözcüğünü kullanmıyor, 'yeniden ayarlama' demeyi yeğliyordu)...'
13. Artık kimse eşit değil.
Hayvanlar, gün geçtikçe kötüleşen şartlarda yaşamaya devam ederken, artık uzlaşma sağlanmış insanlar Bay Frederick ve Bay Pilkington, bir akşam çiftliğe ziyarete geliyorlar. Romanın efsaneleşen kapanışı, çiftlikteki malikanede, artık insanlardan ayırt edilemeyen domuzlar ile insanların karşılıklı kadeh kaldırdığı o meşhur sahne ile oluyor.
14. Her şey yerle bir.
Hayvanların, domuzlar ve insanları gizlice camdan bakarak seyrettiği bu sahne, muhteris muktedirlerin elinde, en saf amaçların ve eylemlerin bile nasıl harcanabileceğini gösteriyor.
15. "Bütün hayvanlar eşittir, ancak bazı hayvanlar öbürlerinden daha eşittir."
Not: İçerikte şu entryden alıntılar yapılmıştır.
Yorum Yazın