Retro-Fütürizm
Retro-Fütürizm Hakkında
Bildiğimiz üzere günümüzde alternatif tarih üzerine yazılar düşünceler var. 'Kennedy öldürülmeseydi nasıl olurdu?', 'İç savaşı güneyliler kazansaydı veya ABD iki parça halinde kalsaydı?', 'Hitler başarılı olsaydı?' Tabi ki çoğu spekülasyondan fazlası değil. Bu konuda konuşmayı, okumayı, yazmayı seven insanların sayısı da oldukça fazla. “Peki, ya teknolojinin ilerleyişinde değişiklikler yaşansaydı nasıl olurdu?” konusu cidden az kişinin konuştuğu bir başlık olarak kalıyor. Günümüz perspektifini, geçmişteki imkanları ve modayı sentezleyerek ortaya koyduğunuz akıma retro-fütürizm diyoruz. Karıştırılmaması gereken nokta şu; geçmişte yapılan fütüristik eserlerden ziyade günümüzde yapılan ve geçmişte gibi gözüken fütüristik kurguları ele alıyoruz. Daha iyi anlaşılması için; Jules Verne (1828-1905) dönemine göre bir fütüristtir fakat eğer bugün yaşasaydı (ve eserleri aynı olsaydı) kendisine retro-fütürist demekte bir sakınca olmazdı. Yine de bugün tekrar okumak (Henüz okumadıysanız zaten çok ayıp!) gayet tabi retro-fütürist iştahımızı giderebilir.
Retro-fütürizmi tanımlarken kullandığımız kavramları biraz açalım: Öncelikle geçmişteki imkanları ve modayı ele alalım. Burada geçmişteki bazı dönemler, mevcut teknolojilerine odaklı parçalara ayrılarak kendi alt başlıklarını oluşturur. Kurgunun bahsi geçen döneme ait estetik kaygılara sadık olması oranı, o kurgunun kalitesinin bir göstergesidir. Moda ve tasarım derken kastettiğim şey tam olarak budur. Mimariden endüstriyel tasarıma, giyim-kuşama kadar her şeyi bu kaygıyla tasarlamak gerekir.
Retro-fütüristik temalardan en yaygın olanları şu şekildedir:
1. Steampunk
En fazla bilinen retro-fütüristik temadır. Buhar basıncının mekanik enerjiye çevrildiği makinelerin dönemini konu alır. Tarih ve bilimsel altyapısı dışında en önemli farkı, temasının distopyaya uzak olmasıdır. Teknolojik keşiflere aç, harikalarla dolu romantik yapısı ile dikkat çeker. Victorian dönemde geçtiği içindir belki, cosplayciler tarafından epey sevilir.
Örnekler:
The League of Extraordinary Gentlemen (Çizgi Roman)
The Three Musketeers (2011, Film)
Arcanum: Of Steamworks and Magick Obscura (Bilgisayar Oyunu)
Boneshaker (Kitap)
Black Gold Online (Devasa Çok Oyunculu Çevrimiçi Rol Yapma Oyunu)
2. Clockpunk
Yay ve kütle çekim potansiyel enerjisinin mekanik enerjiye dönüştüğü teknolojilerin dönemiyle ilgilenir. Steampunktan ayrılan kısmı, henüz buharlı makinelere geçilmemiş olmasıdır. Yani elimizde adının kaynağı ile açıklarsak elektronik olmayan saatlerin teknolojisi vardır. Sarkaçlı saatlerden zemberekli saatlere, hatta su saatlerine kadar hepsi. İşte dişli sistemleri, çarklar, zincirler gibi malzemelerle birleştirip oluşan teknoloji. Belki aklınıza gelmemiştir diye söylüyorum, bisiklet ya da Tom ve Jerry adlı çizgi filmde Tom’un yaptığı fantastik tuzaklar buna örnek olabilir. Elbette mekanik enerji olarak kullanacak şekilde rüzgar enerjisi, insan enerjisi ve akarsulardan elde ettiğimiz enerji de elimizdeki araçlardır.
Örnekler:
Da Vinci's Demons (Tv Dizisi, tam olarak örnek sayılmayabilir!)
Thief: The Dark Project (Bilgisayar Oyunu)
3.
Steampunk’la en çok karıştırılan temadır. Genellikle Birinci Dünya Savaşı sonrasından 1950’lere kadar olan dönemden beslenir. Öncü teknoloji, içten yanmalı motorlardır. Bir dünya savaşı atlatmış ve diğerine hazırlanmakta olan (ya da kurguya göre ondan da sonrası) bir zamanda geçtiği için kesinlikle daha gerilimli ve karanlıktır. Ama geleceğe dair umut taşıyan yapıdadır. Uçak teknolojisinin gelişmesine de paralel bir dönemde gerçekleştiği için bu konuda çok fazla örnek vardır (Uçan kaleler gibi).
Örnekler:
Sky Captain & The World Of Tomorrow (Film)
Dark City (Film)
9 (Animasyon Film)
Bioshock Serisi (Bilgisayar Oyunu)
4. Atompunk
İkinci Dünya Savaşı’nın bitimi ile dijital teknolojiye geçmeden önceki dönemi konu alır. Gerçekçiliğine göre uzay araştırmaları ve nükleer enerji teknolojilerini konu alan bir kurgu yapılabileceği gibi süper kahramanların cirit attığı bir kurguya da sahip olabilir (ya da ikisi birden). Soğuk Savaş’ın kurudaki etkileri dieselpunk’a oranla daha belirgindir.
Örnekler:
'Altın Çağ' çizgi romanlarının çoğu
Fallout (Bilgisayar Oyunu)
Jetsons (Çizgi Film)