Övgü, Çocukları Nasıl Etkiler?
Ebeveynler ve çocuklar arasında övgünün algılanma biçimi, çocuğun akademik başarısını etkiler mi?
Çocuklar genellikle büyüklerinden aldıkları övgülere göre davranışlarını belirlemektedirler. Ailelerinin ve öğretmenlerinin onları sevmesini isterler. Çocuklar sergiledikleri davranışlar karşısında ailelerinden aldıkları övgülerle bir tutum sergilemeye başlarlar. Özellikle 24 ve 36 aylık bebeklerde övgü sözcükleri gelişimlerini desteklemektedir. Gelişen bebeklerde övgü işe yarasa da, ilerleyen yaşlarda övgü tam tersi etki yaratabilmektedir. Çocuklar yaş aldıkça övgünün anlamı değişir ve daha dikkatli olmak gerekmektedir. Çocuklar kişilik özellikleri üzerinden övüldüklerinde ise örneğin; “Sen çok zekisin!” vb. çocuklarda yaptıkları iş üzerinden sevgiye layık olma bakışı açısını geliştirmektedir.
Bu yüzden çocukları açıklayıcı bir şekilde övmek daha etkili olacaktır.
Örneğin; “İyi bir çocuksun.” yerine, “Senden rica ettiğimde odanı topladığın için iyi bir çocuksun.” ifadesi daha açıklayıcıdır. Olumlu davranışların açıklayıcı olması çocukların hangi davranışlarının önemli olduğunu anlamasına yardımcı olabilir. Bu yüzden çocukların; bir şeyi başarma yollarını, çabalarını övmek daha etkili olacaktır. Övgü duygu arttırabilen, yeni öğrenmelere teşvik edici olarak düşünülebilir. Genel olarak övgü sözcükleri çocukların kişiliğini ya da gerçekleştirdiği eyleme göre farklılıklar gösterebilmektedir. Çocuklar yaptığımız övgülerin gerçekçi mi yoksa onları yönlendirmek için mi yapıyoruz bunu kolayca anlayabilirler.
Övgü çocukların bulundukları yaşa göre gelişimini etkiler mi?
Corpus ve Good 2021 yılında yaptığı çalışmada sürece atıf yapılan övgülerde ileride yaşanabilecek olumsuzluklar karşısında işlevsel, motivasyonel inançlar ve davranışlar geliştirdiği üzerinde durulmaktadır (Corpus JH, Good KA 2021) . Bu verilerden yola çıkarak kişilere yapılan atıftan ziyade, sürece atıf yapan övgülerin çocuklar ve yetişkinler üzerinde, bütünsel benlik değerlerine daha olumlu etkide bulunduğu varsayımı yapılabilir.
Çocuklara övgü yapılırken dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise, çocukların bulundukları gelişim dönemi ve yaşıdır. 12 yaşından önce çocuklar yetenek, muhakeme ve çabayı ayrı boyutlar olarak ayıramadıkları için 12 yaşından sonra çaba ve yeteneğin telafi edici bir ilişkiye sahip olduğuna inandıkları bilinmektedir. Çocuklarda yetenek övgüleri onları sabit bir fikre sokma eğilimindedir. Bu nedenle yetenek sabittir. Çaba ise çocukları gelişen bir zihniyete sokmaya hazırlar.
Becerilerimizi geliştirebiliriz.
Övgü sorun değildir, ancak abartılı övgü iki ucu keskin bir kılıç gibi düşünülebilir. Ailelerin övgü konusunda çok fazla aşırıya kaçmaması önemlidir. Çocuklara yeterli düzeyde ve doğru cümleler kullanarak övgü yapmak, doğru motivasyonu geliştirmek için gerekli olduğu düşünülmektedir. Abartılı övgü ve samimiyetten uzak durmak için, çocuklara övgü sözleri yerine cesaret verici, teşvik edici, merak uyandıran ve gelişimini destekleyen cümleler kurmak daha etkili olabilmektedir. Anne – babaların övgüsü çocukların içsel motivasyonunu gelişmesinde aynı zamanda akademik başarısında önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir.
Yetişkinler ve çocuklar için övgü sözcükleri hoşa gitse de her zaman işe yaramayabilir. Abartılı övgünün ters tepmesi söz konusu olabilir. Bu yüzden çocuklarımıza övgü sözcükleri kullanırken nasıl ve ne zaman yapılması gerektiğini iyi bilmeliyiz. Çocuklar su gibidir. Hangi kaba koyarsınız ve nasıl davranırsanız onu şekil alır. Kısacası eleştirel ifadeler gibi değer biçici övgüler zarar verici olabilir. Endişe yaratan, bağımlılığa yola açabilen bu ifadelerin kendine güveni ve öz denetimi engellediği düşünülmektedir.
Cihan Taş
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir.