Yaşadığımız Dünyayı Biraz Daha Anlamlandırmak İçin 14 İlgi Çekici Fizik Kavramını Anlatıyoruz!
Doğa bilimlerinin efendisi fizik... En büyük cisimlerin, en küçük zerrelerin dahi merceğe alındığı o bitimsiz araştırma sahası. Peki fizik hakkında ne biliyoruz? Doğrusu işiniz ya da eğitiminiz bu yönde değilse, bazı fizik terimlerini öğrenmek zorlu ve kafa karıştırıcı olabiliyor.
Yaşadığımız dünyayı biraz daha anlamlandırmak için, 14 ilgi çekici fizik kavramını derledik ve yalın biçimde tanımlamaya çalıştık.
1. Termodinamik yasaları
Termodinamik kanunları, termodinamiğin dayandığı temel kanunlar olarak açıklanabilir. Isı, sıcaklık, enerji, iş gibi fiziğin ayakları üzerinde durduğu noktalarda geçerlidirler.
Sıfırıncı kanun: Isı teması kanunu. Temasta bulunan farklı ısılara sahip şeylerin ısıları er ya da geç eşitlenir.
Birinci kanun: Enerjinin korunumu kanunu. Enerji yoktan var edilemez, vardan yok edilemez.
İkinci kanun: Entropi. Yani her şey bozulmaya meyillidir. Düzensizlik değişmez ya da artar.
Üçüncü kanun: Sıcaklık. Sıcaklık mutlak sıfıra yaklaştıkça, bütün hareketler sıfıra yaklaşır.
2. Kuantum mekaniği
Madde ve ışığın atomaltı seviyelerdeki davranışlarını inceler. Atomlar ve elektron, proton, nötron, kuark gibi atomaltı parçacıkların davranışlarını anlamaya çalışır.
Önde gelen araştırmacıları arasında Albert Einstein, Max Planck, Niels Bohr, Werner Heisenberg gibi isimler bulunmaktadır.
3. Klasik mekanik
Newton fiziği olarak da bilinen klasik mekanik, kuantum mekaniğinin aksine cisimleri ve onların kuvvet altındaki hareketlerini inceler. Masanızın üzerinde dururken birden devrilen su bardağından, dünyanın güneş etrafındaki hareketine kadar her cisimsel hareket klasik mekanikle açıklanabilir.
4. Genişleyen evren
Evren’in sürekli olarak genişlemesi durumu. Newton’un gözlemleri sonrası, Edwin Hubble ve Einstein’ın çalışmalarıyla somutlaşmıştır.
5. Redshift (Kırmızıya kayma)
Kırmızıya kayma, uzak galaksilerden gelen ışık tayflarındaki anlam verilemez harekettir. Sebep olarak genişleyen evren teorisiyle bağlantılı biçimde bir açıklama getirilmiştir. Işık tayfları gözlemlenen galaksilerdeki kaymanın sebebi, bu galaksilerin devamlı olarak uzaklaşması ve böylelikle dalga boyunun artması (dalga boyu arttıkça kırmızı, azaldıkça maviye kayma gerçekleşir) olarak ifade edilmiştir.
6. Karanlık enerji
Sürekli genişleyen bir evren mevcutsa, bu genişlemeyi sağlayan bir de itici gücün olması gerektiği varsayımıyla ortaya atılmış enerji biçimi. Bilinen fizik kurallarına göre hareket eden cisimler, bu hareketlerini korumaları için sürekli olarak bir mukavemete ihtiyaç duyar. Yani Karanlık enerji de sürekli hareket eden galaksileri ve onların arasındaki mesafeyi düzenlediği düşünülen enerji biçimidir.
7. Karanlık madde
Işıkla herhangi etkileşime girmeyen, fakat maddelere kütleçekimsel etkilerde bulunan maddeye verilen isim. Gözlemlenemediği için uzun bir dönem ciddiye alınmamıştır. Fakat varlığına dair ciddi bulgular ortaya konulmuştur.
8. Sicim teorisi
Evrenin noktasal parçacıklar yerine tek boyutlu, titreşimli sicim benzeri nesnelerden oluştuğuna dayanan teori.
9. Işık hızı
299.792 km/saniye olarak hesaplanmış, evrende herhangi bir “şeyin” ulaşılabileceği maksimum hızdır. Maddesel formda bu hıza çıkmak imkansız sayılır.
10. Uzay-zaman
Karmaşık fizik teorilerini bir yana bırakırsak uzay-zaman kavramı bilinen 3 boyut olan doğru, alan ve hacme ek olarak dördüncü bir boyut olarak zamanın tanımlanmasıdır. Einstein'ın Genel Görelilik Teorisi adı altında uzay ve zamanın ayrılmaz bir bütün olduğu düşüncesi sonucu geliştirilen uzay-zaman kavramı daha çok bükülmesi üzerine temellenen teorisiyle bilinir. Bu teoriye göre kütle uzay-zamanda eğrilikler yaratmakta ve zamanı bükmektedir. Bu durum zamanın akış hızında göreli olarak yavaşlamaya yol açmaktadır.
11. Kara delik
Kütlece büyük, dengesi bozulmuş bir yıldızın içe doğru çöküp küçülmesi sonucu ortaya çıkan, çökmeyle doğru orantılı olarak çekim kuvveti inanılmaz seviyede artan gök cismi. Öyle ki, bu çekim kuvvettinden yalnızca madde değil, ışık bile kaçamaz. Bu yüzden kara delik olarak isimlendirilmiştir.
12. Büyük Patlama
Büyük patlama, evrenin başlangıcı olarak kabul edilen en yaygın kozmolojik modeldir. Buna göre evren tek bir noktadan başlayan bir patlamayla git gide genişleyerek oluşmuştur. Öncesi, nasıl oluştuğu, ne tarafından tetiklendiği halen bir muammadır.
13. Büyük Çöküş
Büyük patlamayla başlayan serüvenin bitişine dair en kabul gören model de, büyük çöküştür. Yani bildiğimiz evrenin genişleyen yapısı belli bir kütle yoğunluğuna dayandığında tersine dönecek ve içe doğru çökerek yok olacaktır.
14. Görelilik
Görelilik kavramı genellikle tekil olarak tanımlansa da aslında özel ve genel görelilik olarak ayrılmaktadır. Özel görelilik, dört boyutlu uzay-zaman kavramının tanımlanmasıdır. (Üçüncü boyuta ek olarak zaman) Genel görelilikse kütleçekim ve ivmenin benzerliği üzerinedir. Genel göreliliğe göre uzay-zaman bükülmektedir.
Yorum Yazın
Bunları böyle abartılı şeyler olarak anlatmışsınız ama liseden mezun olan bir öğrencinin aşağı yukarı bildiği konular bunlar. Tabii öğrenci sayısal ise o ayrı.