Geçmişten Günümüze Türkiye'de Ulusal Yas Hakkında Her Şey
Bayrakların yarıya indiği, sembolik yas günleri ulusal yaslara bakalım. Biraz tarihin tozlu sayfalarını karıştıralım. Biraz da ulusal yas ilan edilmeyen ulusal yaslara göz gezdirelim. Buyurun:
Ulusal yas nedir?
Ulusal yas veya millî yas, bir ülkenin halkının büyük bölümü tarafından yerine getirilen yas tutma ve anma eylemlerinin gerçekleştirildiği gündür ya da günlerdir. Ulusal yas sırasında genellikle bayraklar yarıya indirilir.
Hangi durumlarda ilân edilir?
Ülkeden veya başka bir yerden önemli bir kişinin veya kişilerin ölümü, cenazesi veya bunların yıldönümü nedeniyle hükûmetler tarafından ilan edilir. Ayrıca, bir ülkede gerçekleşen doğal afet, facia, kaza, savaş veya terör saldırısı sonrasında da ulusal yas ilan edilebilir.
Kim ilân eder?
Milli yas kararı, Dışişleri Bakanlığı Protokol Genel Müdürlüğünün teklifi üzerine Başbakanlık'ta yapılan değerlendirmenin ardından gerekli görülmesi halinde alınıyor. Mustafa Kemal Atatürk'ün ölüm yıl dönümü olan 10 Kasım günleri haricinde Türk Bayrağı'nın yarıya çekileceği halleri belirleme yetkisi Başbakanlık'tadır.
İşte Türkiye tarihinden ulusal yas ilan edilen olaylar:
Mustafa Kemal Atatürk'ün Ölümü
Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatını kaybettiği 10 Kasım günü ulusal yas ilan edilen tarihler arasında. Her sene 10 Kasım'da bayraklar yarıya indiriliyor.
İsmet İnönü'nün ölümü
İkinci Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün 25 Aralık 1973 yılındaki ölümünden sonra Türkiye'de milli yas ilan edildi. Fotoğraftaki gazete o günden kalma nostaljik bir haber.
Ayetullah Humeyni'nin ölümü
İran İslam Devrimi‘nin Ruhani Lideri Ayetullah Humeyni ölünce, Türkiye Hükümeti 3 Haziran 1989’da ulusal yas ilan etti ve bayrakları yarıya indirtti.
Turgut Özal'ın ölümü
Sekizinci Cumhubaşkanı Turgut Özal'ın 17 Nisan 1993 tarihindeki ölümünden sonra beş gün ulusal yas ilan edildi.
11 Eylül Saldırısı
11 Eylül 2001'de Amerika'da ticaret merkezi olan İkiz Kuleler'e yapılan saldırı sonrasında da 13 Eylül'de Türkiye'de ulusal yas ilan edildi.
Papa II. Jean Paul'ün ölümü
2 Nisan 2005'te Papa II. Jean Paul'ün ölümüyle de ülkemizde bayraklar yarıya indi ve ulusal yas ilan edildi.
Japonya'da yaşanan depremi ve tsunami
2011 yılında Japonya'da meydana gelen deprem ve tsunami ardından hayatını kaybeden insanlar için Türkiye'de ulusal yas ilan edilmişti.
Rauf Denktaş'ın ölümü
KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın 13 Ocak 2012 tarihindeki ölümünden sonra Türkiye'de dört günlük bir milli yas ilan edilmişti.
Soma Maden Faciası
Mayıs 2014'te Manisa'nın Soma ilçesinde 301 işçinin göz göre göre cinayete kurban gittiği Soma faciasının ardından üç günlük ulusal yas ilan edildi.
"Koruyucu Hat" Operasyonu
Temmuz 2014'te İsrail tarafından Gazze'ye düzenlenen ve 1800'ü aşkın Filistinlinin hayatına mâl olan Koruyucu Hat Operasyonu'nun ardından Türkiye'de üç günlük ulusal yas ilan edildi.
Taliban'ın Peşaver kentine saldırısı
Aralık 2014'te Pakistan'da Taliban'ın Peşaver kentinde düzenlediği saldırıda çoğu öğrenci, 145 kişinin öldürülmesinin ardından bir günlük ulusal yas ilan edildi.
Abdullah bin Abdülaziz el Suud'un ölümü
Ocak 2015'te Suudi Arabistan Kralı Abdullah bin Abdülaziz el Suud'un vefatının ardından bir günlük ulusal yas ilan edildi.
Süleyman Demirel'in ölümü
Haziran 2015'ta dokuzuncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in vefatının ardından üç günlük ulusal yas ilan edildi.
Ankara Katliamı
10 Ekim 2015 tarihinde DİSK, KESK, TMMOB ve TTB’nin öncülüğünde Emek, Barış ve Demokrasi mitingi için buluşuldu. Mitingin toplanma yeri olan tren garı önünde birden fazla patlama meydana geldi. Son resmi açıklamaya göre 97 ölü ve 400'ün üzerinde yaralının bulunduğu, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en kanlı terör eylemi sonrası üç günlük ulusal yas ilan edildi.
Ve ulusal yas ilan edilmeyen büyük olaylar:
6 - 7 Olayları
6 - 7 Eylül 1955'te İstanbul'da yaşayan başta Rumlara, Ermenilere ve diğer etnik kimliklere yönelik tahrip ve yağma hareketidir. Türk basınına göre 11 kişi, bazı Yunan kaynaklarına göre 15 kişi öldürülmüştür. Resmî rakamlara göre 30 kişi, gayriresmî rakamlara göre 300 kişi yaralanmıştır. Tecavüze uğrayan ve utanmalarından veya korkmalarından dolayı şikayette bulunamayan kadın sayısının 400’e yakın olduğu tahmin edilmektedir. Bu ırkçı olaydan sonra da ulusal yas ilan edilmemiştir.
Kanlı 1 Mayıs
1 Mayıs 1977'de, İşçi Bayramında, 34 kişinin hayatını kaybettiği 136 kişinin yaralandığı olaydır. İşçi bayramını kutlamak için Taksim'de toplanan gruba ateş açılmış, kaçmaya başlayan insanlar panzerlerle Kazancı Yokuşu'na sürülmüştür. Sonucunda birçok insan hayatını kaybetmiştir. Bu olaydan sonra da ulusal yas ilan edilmedi.
1999 Marmara Depremi
17 Ağustos 1999 Marmara Depremi sonrasında 'resmi' raporlara göre, 17.480 ölüm, 23.781 yaralı oldu. 505 kişi sakat kaldı. 285.211 ev, 42.902 iş yeri hasar gördü. Ancak bu olay için ulusal yas ilan edilmedi.
2011 Van Depremi
2011 yılında Van'da meydana gelen deprem sonrasında resmi rakamlara göre 601 insan yaşamını yitirdi, 4152 insan yaralandı. Büyük hasara ve can kaybına sebep olan bu afetten sonra da ülkemizde ulusal yas ilan edilmedi.
Reyhanlı Faciası
2013 Reyhanlı bombalı saldırıları, 11 Mayıs 2013'de Reyhanlı, Hatay'da düzenlenen iki ayrı bombalı saldırıdır. Resmi verilere göre saldırıda 52 kişi ölmüş, 146 kişi yaralanmıştır. Bombalı araçlarla düzenlenen bu saldırı, Ankara'daki bombalı saldırı öncesi Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en kanlı terör eylemi olarak kayıtlara geçmişti. Ancak bu olay sonrasında ulusal yas ilan edilmedi.
Suruç Katliamı
20 Temmuz 2015'te, okul, kütüphane ve hatıra ormanı inşa etmek için Kobane'ye geçmek üzere Şanlıurfa Suruç'ta bekleyen Sosyalist gençlere bombalı saldırı düzenlendi. Saldırıda 32 kişi hayatını kaybetti, 100'den fazla kişi yaralandı. Bu olaydan sonra da ulusal yas ilan edilmedi.