13 Maddede Eski Şili Lideri Salvador Allende
1. Burjuva ailenin sosyalist çocuğu
Burjuva bir ailenin oğlu olan Allende, liseyi bitirdikten sonra doğduğu kent olan Valparaíso'da tıp eğitimi gördü. Solcu politik gruplarda çalışarak kısa zamanda öğrenci liderliğine yükseldi. Diktatör Carlos İbanez´e karşı mücadelesinden dolayı tutuklandı ve 1932´de tıp diplomasını aldıktan sonra üniversiteden uzaklaştırıldı.
2. Genç yaşta milletvekili
1937'den başlayarak milletvekili olan Allende, devletin çeşitli sağlık kurumlarında çalıştı ve Valparaíso Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yaptı.
3. Yoksulların başkanı
Allende´nin sosyal düzeyi düşük olanlara karşı özel bir ilgi göstermesi, Yoksulların Başkanı olarak adlandırılmasını sağladı
4. Ezilenlerin desteği
Alt topluluğun verdiği destek sayesinde birkaç solcu partinin birleşimi olan Halk Cephesinden 1952 seçimlerine adaylığını koydu ama başarısız oldu. Bundan sonra tek çare Halk Cephesini güçlendirmekti.
5. 4 seçimden sonra iktidar
4 Eylül 1970´te Sosyalistler, Komünistler, Liberaller ve Hristiyan Demokratlardan ayrılmış olanların birleşmesiyle kurduğu Unidad Popular´ın (Halk Birliği) adayı oldu. 1952, 1958, 1964´ten sonraki bu dördüncü girişiminde, 1967´den beri Senato Başkanı olan Allende mutlak çoğunluğu (oyların % 36,3´ü) kazandı.
6. 5 Kasım 1970 ulusa sesleniş
'Bu, işçiler için, ilerlemeyi sağlayacak kapasitede olmayan egemen sınıfın bağımsızlık adına yüz elli yıldır sömürdüğü çileli halkımız için zaferdir.
Hepimizin bildiği gerçek şudur ki, halkımızın ve üçüncü dünya halklarının geriliği, cehaleti ve açlığının devam etmesinin nedeni, bunun ayrıcalıklı küçük gruplar için karlı olmasından ileri gelmektedir.Fakat artık YETER! diyebileceğimiz gün gelmiştir. Baskı bitsin, ekonomi sömürü bitsin, toplumsal eşitsizlik bitsin, siyasal baskı bitsin.'
7. 1971 Fidel Castro Şili ziyareti
Fidel Castro Ulusal Stadyumda ki konuşmasında şunları dile getirdi;
'Şili'de apayrı bir eylem görülmektedir, bu değişen toplumun eylemidir. Bu devrimci bir eylemdir. Öyle bir eylem ki, devrimciler değişimi barış içinde anayasal yöntemlere başvurarak gerçekleştirmeye çalışıyorlar.'
8. Şili'de halkçı değişimler
4 Mart 1973'de yeniden seçilen Allende, yeni bir Şilinin doğduğunu tüm dünyaya göstermiştir.
Yapılan Bazı Reformlar
Yerli Halka 70000 hektar tarım arazisi verildi.
Ekonomi üç yıl içinde %7.7 büyüdü
Çift hanelerde olan işsizlik %3 oldu.
Başlıca doğal kaynaklar millileştirildi.
Kırsal kesimde sendikalaşma hızlandı.
Birinci ulusal bilim kongresi düzenlendi
9. Darbenin ayak sesleri
1973´ün ortasından sonra sağdan ve soldan gelen terör, iç politikadaki dengeyi bozdu. Ayrıca zırhlı bir birliğin darbe girişimi, Allende´nin 1972 güzünde hükumete ortak ettiği ordunun da artık onu tam olarak desteklemediğini kanıtladı.
10. Dış güçlü darbe
1973 Ağustos´unun sonunda Allende tarafından silahlı kuvvetlerin başkomutanlığına getirilen General Augusto Pinochet ülkenin karışık durumundan yararlanarak 11 Eylül 1973 tarihinde bir darbe girişiminde bulundu. Bunu yaparken CIA'nin yoğun desteğini gördü. Bu durum, batılı devletlerde serbest seçimlerle iktidara gelen marksist bir devlet başkanına yapılan tek antikomünist darbedir.
11. Son sözleri
'Dostlarım
Hiç şüphe yok ki, bu size seslenmek için son fırsatım. Hava kuvvetleri Mogallenes Radyosunun veri merkezini bombaladı. Sözlerim sitem değil, hayal kırıklığı taşıyor. Umarım, kendi sözlerine ihanet edenlerin utancı olurlar... Teslim olmayacağım!
Bu tarihi dönemeçte, halka olan sadakatimin bedelini canımla ödeyeceğim.
Size sesleniyorum Şili'nin fikir işçileri; kapitalist toplumun avantajlarından bahsedip duran meslek örgütleri ve sendikalar tarafından yaratılan kargaşaya karşı çalışmaya devam eden yurtseverler...
Size sesleniyorum ülkemin gençleri, öğrencileri, şarkılarını söyleyenler, bize neşelerini ve mücadele ruhunu verenler...
Yaşasın Şili!
Çok yaşa halkım!
Yaşasın işçiler!'
12. Hazin son
11 Eylül 1973'de General Pinochet önderliğindeki silahlı kuvvetler yönetime el koydu. Önce Şili hava kuvvetleri başkanlık sarayı La Moneda'yı bombaladı, daha sonra ise kara birlikleri saraya girdi. Darbe sırasında başkan Allende intihar mı etii, savaşarak mı öldü hala bilinmiyor.
13. 17 yıllık diktatörlük
Bu darbeden geriye, Allende'nin saldırılar sırasında intihar mı ettiği, yoksa öldürüldüğü mü hiç açıklanamayan bir sır olarak kaldı. Allende'nin ölümünden sonra Şili'de devletleştirme kapsamında alınan bakır madenlerinin tamamı, ABD'li şirketlere teslim edildi ve Şili ABD bağımlısı bir devlet haline geldi.